Agorafobi nedir? Agorafobi belirtileri nelerdir?

Agorafobi Nedir?

Agorafobi, panik atak durumunda kaçmanın zor olabileceği veya yardımın bulunamayacağı durumlardan veya yerlerden yoğun bir korku duymayı içeren bir tür kaygı bozukluğudur.

Agorafobi Belirtileri Nelerdir?

Agorafobideki korku veya endişe tipik olarak kişinin kendini kapana kısılmış, çaresiz veya utanmış hissettiği durumlarda bulunmasıyla ilgilidir. Agorafobinin bazı yaygın belirtileri şunlardır:

1.     Panik ataklar: Agorafobisi olan bir kişi, ani yoğun korku veya rahatsızlık atakları olan tekrarlayan ve beklenmedik panik ataklar yaşayabilir. Panik ataklar kişinin korktuğu durumlar veya yerler tarafından tetiklenebilir ve hızlı kalp atışı, terleme, titreme ve nefes darlığı gibi fiziksel semptomları içerebilir.

2.     Belirli durumlardan veya yerlerden korkma: Agorafobisi olan bir kişi, toplu taşıma, kalabalık alanlar, açık alanlar, kapalı alanlar veya ev dışında yalnız olmak gibi panik atağı tetikleyebileceğinden korktuğu belirli durumlardan veya yerlerden kaçınabilir.

3.     Kaçınma davranışları: Agorafobisi olan bir kişi, kaygılarını veya korkularını azaltmak için içeride kalmak, ulaşım için başkalarına güvenmek veya başa çıkmak için uyuşturucu veya alkol kullanmak gibi kaçınma davranışlarında bulunabilir.

4.     Başkalarına bağımlılık: Agorafobisi olan bir kişi destek ve güvence için büyük ölçüde başkalarına güvenebilir ve yalnızken rahatsız veya endişeli hissedebilir.

5.     Fiziksel belirtiler: Agorafobisi olan bir kişi, korkulan durumlara veya yerlere tepki olarak baş dönmesi, göğüs ağrısı, terleme, titreme ve mide bulantısı gibi fiziksel semptomlar yaşayabilir.

6.     Aşırı endişe: Agorafobisi olan bir kişi panik atak geçirme veya toplum içinde utanç veya aşağılanma yaşama konusunda aşırı endişe veya korku yaşayabilir.

Agorafobi semptomlarının kişiden kişiye büyük ölçüde değişebileceğini ve agorafobisi olan herkesin bu semptomların tümünü yaşamayacağını unutmamak önemlidir.

Agorafobi Neden Olur?

Agorafobinin kesin nedenleri henüz tam olarak anlaşılamamıştır, ancak genetik, çevresel ve psikolojik faktörlerin bir kombinasyonunun sonucu olduğuna inanılmaktadır. Agorafobinin olası nedenlerinden bazıları şunlardır:

• Kalıtsal ve Genetik Faktörler: Agorafobi de dahil olmak üzere anksiyete bozukluklarına kalıtsal bir yatkınlık olabilir. Araştırmalar, belirli genlerin Agorafobi geliştirme riskini artırabileceğini göstermiştir.
• Beyin Kimyası: Nörotransmitterler, beyinde ruh halini ve kaygı seviyelerini düzenleyen kimyasallardır. Bu kimyasallardaki dengesizlikler agorafobi gelişimine katkıda bulunabilir.
• Travma: Fiziksel veya cinsel istismar gibi travmatik olayların geçmişi agorafobi geliştirme riskini artırabilir.
• Anksiyete Hassasiyeti: Bazı insanlar, kalp atış hızının artması veya terleme gibi anksiyetenin fiziksel semptomlarına karşı daha hassas olabilir. Bu artan hassasiyet, anksiyete ve panik atakları tetikleyebilen bu semptomlardan korkmaya yol açabilir.
• Yaşam Stresörleri: İş kaybı, ilişki sorunları veya finansal zorluklar gibi önemli yaşam stresörleri agorafobi semptomlarını tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.
• Öğrenilmiş Davranış: Bazı kişiler öğrenilmiş davranışların bir sonucu olarak agorafobi geliştirebilir. Örneğin, bir kişi kalabalık bir tren gibi belirli bir durumda panik atak geçirirse, bu durumu korku ile ilişkilendirmeye ve gelecekte bundan kaçınmaya başlayabilir.

! Agorafobinin yaş, cinsiyet veya geçmişten bağımsız olarak herkeste gelişebileceğini unutmamak önemlidir.

Agorafobi Nasıl Teşhis Edilir?

Agorafobi teşhisi tipik olarak bir psikiyatrist, psikolog gibi bir akıl sağlığı uzmanı tarafından yapılır. Teşhis süreci aşağıdakileri içerebilir:

1.     Psikolojik değerlendirme: Bir ruh sağlığı uzmanı, kişinin semptomlarını, tıbbi geçmişini ve anksiyetesine katkıda bulunabilecek diğer faktörleri değerlendirmek için kapsamlı bir psikolojik değerlendirme yapacaktır. Bu, kişinin düşünceleri, duyguları ve davranışlarının yanı sıra yaşıyor olabileceği fiziksel semptomlar hakkında sorular sormayı içerebilir.

2.     Tanı kriterleri: Ruh sağlığı uzmanı, kişinin Agorafobi için tanı kriterlerini karşılayıp karşılamadığını belirlemek için Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, Beşinci Baskı’da (DSM-5) belirtilen kriterleri kullanacaktır. Agorafobi tanısı alabilmek için kişinin şu durumlardan en az ikisiyle ilgili belirgin bir kaygı veya korku yaşamış olması gerekir:

• toplu taşıma araçlarını kullanma
• açık alanlarda bulunma
• kapalı alanlarda bulunma
• sırada bekleme
• kalabalık içinde bulunma
• ev dışında tek başına bulunma
• Korku veya anksiyete aşırı, kalıcı olmalı ve kişinin günlük yaşamına müdahale etmelidir.

3.     Ayırıcı tanı: Ruh sağlığı uzmanı, diğer anksiyete bozuklukları, panik bozukluğu veya travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi agorafobiye benzer semptomlara sahip olabilecek diğer durumları da dikkate alacaktır. Agorafobiyi diğer durumlardan ayırt etmek önemlidir, çünkü bu tedavi ve destek stratejilerini yönlendirmeye yardımcı olacaktır.

4.     Tıbbi değerlendirme: Ruh sağlığı uzmanı, kişinin semptomlarına katkıda bulunabilecek herhangi bir fiziksel durumu ekarte etmek için tıbbi bir değerlendirme de önerebilir. Bu değerlendirme fizik muayene, kan testleri veya görüntüleme testlerini içerebilir.

Sonuç olarak, Agorafobi tipik olarak bir ruh sağlığı uzmanı tarafından psikolojik değerlendirme, tanı kriterleri, ayırıcı tanı ve tıbbi değerlendirmenin bir kombinasyonu yoluyla teşhis edilir. Agorafobi semptomlarını yönetmeye ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilecek tedavi ve destek stratejilerine rehberlik etmek için doğru bir teşhis almak çok önemlidir.

Agorafobi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Agorafobi tedavi yöntemleri aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli terapi yöntemleri kullanılabilir:

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, kaygıya katkıda bulunan olumsuz düşünce kalıplarını ve davranışları belirlemeye ve değiştirmeye odaklanan bir konuşma terapisi türüdür. Agorafobi için BDT, güven oluşturmalarına ve kaygılarını azaltmalarına yardımcı olmak için kişiyi korkulan duruma veya yere kademeli olarak maruz bırakan maruz kalma terapisini içerebilir.
• Sanal Gerçeklik Terapisi: Sanal Gerçeklik Terapisi, Agorafobisi olan kişinin korktuğu durumları veya yerleri simüle etmek için bilgisayar tarafından oluşturulan bir ortamın kullanılmasını içerir. Bu terapi, kişinin kontrollü ve güvenli bir ortamda korkularıyla yavaş yavaş yüzleşmesine ve üstesinden gelmesine yardımcı olabilir.
• Mindfullness Temelli Terapiler: Mindfullness Temelli Stres Azaltma (MBSR) ve Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) gibi farkındalık temelli terapiler, Agorafobisi olan kişilerin düşüncelerinin ve duygularının daha fazla farkına varmalarına ve bunları yargılamadan kabul etmeyi ve yönetmeyi öğrenmelerine yardımcı olabilir.
• Psikodinamik Terapi: Psikodinamik terapi, anksiyete ve Agorafobiye katkıda bulunan altta yatan duyguları ve deneyimleri keşfetmeye odaklanır. Terapist, anksiyete semptomlarını azaltmak için kişinin çözülmemiş çatışmaları ve duyguları tanımlamasına ve bunlar üzerinde çalışmasına yardımcı olur.
• Grup Terapisi: Grup terapisi, Agorafobisi olan kişilerin deneyimlerini paylaşabilecekleri ve başkalarından başa çıkma stratejileri öğrenebilecekleri destekleyici ve anlayışlı bir ortam sağlar.
• Aile Terapisi: Aile terapisi, Agorafobisi olan kişiyi ve aile üyelerini, anksiyete semptomlarını yönetmede birbirlerini anlamalarına ve desteklemelerine yardımcı olmak için terapi seanslarına dahil eder.
• İlaçlar: Agorafobi semptomlarının yönetilmesine yardımcı olmak için antidepresanlar veya anti anksiyete ilaçları kullanılabilir. Bu ilaçlar, Agorafobi ile ilişkili panik atakların ve diğer fiziksel semptomların şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir.

Unutmayın, Agorafobiden kurtulmak zaman ve çaba gerektiren bir süreçtir. Ancak doğru tedavi ve destek ile bu durumun üstesinden gelmek ve tatmin edici bir hayat sürmek mümkündür.

Panik Bozukluğu ile Birlikte Agorafobi

Panik bozukluğu ile birlikte görülen Agorafobi, panik atak durumunda kaçmanın zor olabileceği veya yardımın bulunamayabileceği durumlarda bulunma korkusunu içeren bir tür anksiyete bozukluğudur. Bu rahatsızlığa sahip kişiler genellikle panik atağı tetikleyeceğinden korktukları yerlerden veya durumlardan kaçınırlar ve bu da günlük yaşamlarını sürdürme becerilerini ciddi şekilde sınırlayabilir.

Panik bozukluk, terleme, titreme, kalp çarpıntısı ve nefes darlığı gibi fiziksel semptomların eşlik ettiği tekrarlayan, beklenmedik panik ataklarla karakterizedir. Panik ataklar yoğun ve bunaltıcı olabilir ve panik bozukluğu olan kişiler genellikle bir sonraki atağın ne zaman gerçekleşeceği konusunda endişelenirler.

Panik bozukluğu ile birlikte görülen Agorafobi genellikle kalabalıkta veya araba kullanırken olduğu gibi belirli durumlarda tekrarlanan panik atakların bir sonucu olarak gelişir. Bu durumlarda panik atak geçirme korkusu, kaçınma davranışlarına yol açabilir ve bu da sonunda evden tamamen çıkma korkusuna kadar tırmanabilir.

Agorafobi̇mi̇zi̇n Olup Olmadığını Nasıl Test Edebiliriz?

Agorafobiniz olabileceğinden endişe ediyorsanız, bozukluğun belirtilerini yaşayıp yaşamadığınızı belirlemeye yardımcı olmak için kendinize sorabileceğiniz bazı sorular vardır. İşte Agorafobi testi ve dikkate almanız gereken birkaç soru:

1.     Panik atak geçirmekten veya yoğun anksiyete yaşamaktan korktuğunuz için belirli durumlardan veya yerlerden kaçınıyor musunuz?

2.     Evinizin dışındayken güvendiğiniz birinin size eşlik etmesi gerektiğini hissediyor musunuz?

3.     Geçmişte panik atak yaşadınız mı veya şu anda yaşıyor musunuz?

4.     Belirli bir durumda veya yerde panik atak geçirirseniz veya yoğun anksiyete yaşarsanız kaçamayacağınızı veya yardım bulamayacağınızı hissediyor musunuz?

5.     Nedeninden tam olarak emin olmasanız bile dışarı çıkmaktan endişe duyuyor veya korkuyor musunuz?

Bu sorulardan birine veya daha fazlasına “evet” yanıtı verdiyseniz, agorafobi belirtileri yaşıyor olabilirsiniz. Ancak, Agorafobi tanısı ancak eğitimli bir ruh sağlığı uzmanı tarafından kapsamlı bir değerlendirmeden sonra konulabilir.

Agorafobi ile Başa Çıkmak için Bazı İpuçları:

 Hastalar için İpuçları

1.     Profesyonel yardım alın: Agorafobi tedavisi karmaşık bir durum olabilir, bu nedenle kaygı bozukluklarını tedavi etme deneyimi olan bir ruh sağlığı uzmanıyla çalışmak önemlidir. Bir terapist, başa çıkma stratejileri geliştirmenize yardımcı olabilir ve korkularınızla yüzleşmenize kademeli olarak yardımcı olmak için maruz bırakma terapisi sağlayabilir.

2.     Gevşeme tekniklerini uygulayın: Derin nefes alma, ilerleyici kas gevşemesi ve farkındalık meditasyonu gibi gevşeme teknikleri kaygınızı yönetmenize ve panik atakların fiziksel semptomlarını azaltmanıza yardımcı olabilir.

3.     Kendinizi yavaş yavaş korkulan durumlara maruz bırakın: Korkulan durumlara kademeli olarak maruz kalmak, Agorafobi tedavisinin önemli bir bileşenidir. Korkularınızla yüzleşmek için adım adım bir plan geliştirmek için terapistinizle birlikte çalışın, daha az kaygı uyandıran durumlardan başlayıp kademeli olarak daha zorlu durumlara doğru ilerleyin.

4.     Olumlu kendi kendine konuşmayı kullanın: Olumsuz kendi kendine konuşma kaygıyı artırabilir ve Agorafobi ile baş etmeyi zorlaştırabilir. Olumsuz düşüncelere meydan okumaya ve onları olumlu onaylamalarla değiştirmeye çalışın. Örneğin, “Bunu yapamam” diye düşünmek yerine, “Her seferinde bir adım atacağım” diye düşünmeyi deneyin.

5.     Bir destek ağı oluşturun: Destekleyici arkadaşlara ve aile üyelerine sahip olmak, Agorafobiyi yönetmede yardımcı olabilir. Teşvik sağlayabilirler ve tedavi yoluyla çalışmak için motive kalmanıza yardımcı olabilirler.

6.     Başa çıkma stratejilerini kullanın: Müzik veya podcast ile dikkatinizi dağıtmak, farkındalık pratiği yapmak veya olumlu olumlamalar kullanmak gibi işinize yarayan başa çıkma stratejileri geliştirin. Başa çıkma stratejilerine sahip olmak, zorlu durumlarda kaygınızı yönetmenize yardımcı olabilir.

7.     Fiziksel sağlığınıza dikkat edin: Egzersiz, sağlıklı beslenme ve yeterli uyku, kaygıyı azaltmanıza ve genel olarak kendinizi iyi hissetmenize yardımcı olabilir.

Aile ve Arkadaşlar için İpuçları

1.     Kendinizi eğitin: Agorafobi ve semptomlarının yanı sıra Agorafobi nasıl yenilir, tedavi seçenekleri hakkında olabildiğince çok şey öğrenin. Bu, sevdiğiniz kişinin neler yaşadığını ve onu en iyi nasıl destekleyebileceğinizi anlamanıza yardımcı olacaktır.

2.     Sabırlı ve anlayışlı olun: Agorafobiden iyileşme uzun ve zorlu bir süreç olabilir. Sevdiğiniz kişiye karşı sabırlı olun ve korkularının üstesinden gelmek için zamana ve desteğe ihtiyaç duyabileceğini anlayın.

3.     Tedaviyi teşvik edin: Sevdiğiniz kişiyi profesyonel yardım almaya teşvik edin ve tedaviye erişmesi konusunda destekleyin. Bu terapi, ilaç tedavisi veya her ikisinin bir kombinasyonunu içerebilir.

4.     Pratik destek sağlayın: Sevdiğiniz kişiye randevularında eşlik etmek veya market alışverişi ya da ayak işleri gibi onun için zor olabilecek görevlerde yardımcı olmak gibi pratik destek sunun.

5.     Duygusal destek sunun: Sevdiğiniz kişinin onun yanında olduğunuzu bilmesini sağlayın ve duygusal destek ve cesaretlendirme sağlayın. Yargılamadan veya eleştirmeden onları dinlemeyi teklif edin.

6.     Etkinleştirmekten kaçının: Destekleyici olmak önemli olsa da, kaçınma davranışlarına olanak sağlamaktan kaçınmak da önemlidir. Sevdiğiniz kişiyi korkularıyla yüzleşmeye ve iyileşme yolunda küçük adımlar atmaya teşvik edin.

7.     Kendinize iyi bakın: Agorafobisi olan bir yakınınıza destek olmak stresli ve zorlayıcı olabilir. Kendi fiziksel ve duygusal sağlığınıza dikkat ettiğinizden emin olun ve gerekirse destek alın.

Doğru destek ve tedavi ile Agorafobiden kurtulmanın mümkün olduğunu unutmayın. Sevdiğiniz kişi korkularının üstesinden gelmeye çalışırken desteğinizi ve cesaretlendirmenizi takdir edecektir.

dengem

Diğer Makaleler:

• Sosyal Fobi Hakkında Bilmeniz Gereken Tüm Detaylar 
• Klostrofobi ve belirtileri nelerdir? 
• Kişisel iyi oluş nedir ve ne gerektirir
• Agorafobi nedir / Agorafobi ne demek

Kaynaklar:

• Association, N. B. M. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders.
• Balaram, K. (2023, February 13). Agoraphobia. StatPearls – NCBI Bookshelf. Agorafobi nedir / Agorafobi ne demek
• Craske, M. G., Stein, M. B., Eley, T. C., Milad, M. R., Holmes, A. B., Rapee, R. M., & Wittchen, H. (2017). Anxiety disorders. Nature Reviews Disease Primers, 3(1).
• Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. (2013). American Psychiatric Association, 214.
• Agorafobi nedir / Agorafobi ne demek
• Sánchez-Meca, J., Rosa-Alcázar, A. I., Marín-Martínez, F., & Gómez-Conesa, A. (2010). Psychological treatment of panic disorder with or without agoraphobia: A meta-analysis☆. Clinical Psychology Review, 30(1), 37–50. Agorafobi nedir / Agorafobi ne demek