Kardeş kıskançlığı nedenleri ve sebepleri
Kardeş kıskançlığı yaygın olan bir duygudur. Kardeş kıskançlığı duygusu genellikle ebeveynin sevgi ve şefkati paylaşılamadığında görülür.Bu noktada duygunun yoğunluğu önemlidir. Kıskançlık çocukların yaşayabilecekleri en normal duygulardan biridir. Çocukta büyük oranda sorun yaratıyorsa mutlaka destek alınmalıdır.
Dengem Nasıl Kullanılır? Psikoloğunuzla görüşmeye böyle başlayabilirsiniz.
dengem'in psikologları bir tık uzağınızda ve sorunlarınızı çözmenizde size yardımcı olmaya hazır.
Kıskançlık neden kaynaklanır?
Bu duygu, ebeveynlerinin ve bakıcılarının sevgi ve ilgisini kaybetme korkusundan kaynaklanır. Ayrıca diğer kardeşlere karşı öfke, endişe veya kızgınlığa da neden olabilir. Buna ek olarak, çocuklar bir kardeşlerini veya arkadaşlarını kıskandıklarında sık sık anlaşmazlıklar veya kavgalar yaşayabilirler.
Kıskançlık duygusu nedir?
Kıskançlık, değerli bir nesneye veya ilişkiye yönelik bir tehdit algılandığında ortaya çıkabilen karmaşık, savunmacı bir tepkidir. Çocuklarda kıskançlık duygusu genellikle ebeveynin sevgi ve şefkati paylaşılamadığında görülür.
Genellikle küçük kardeşin gelişiyle ortaya çıkar. Büyüleyici bir şekilde, çocuklarda kıskançlık genellikle anneyle daha fazla ilişkilendirilir. Çünkü bir çok küçük çocuk anneye daha yakın olma eğilimindedir ve ilgi ve dikkat i sırf kendisine verilmesini bekler.
Çocuklarda kıskançlığa neden olan ebeveynlik hataları nelerdir?
Ebeveyn davranışları çocuklukta kıskançlığın tetikleyicisi olabilir. Örneğin, çocuklar genellikle ebeveynlerini etkilemeye ve onlardan ekstra ilgi görmeye heveslidir. Ebeveynler her zaman bir çocuğa diğerlerinden daha fazla ilgi gösterirse, bir çocuk yavaş yavaş kıskançlık geliştirebilir.
Aşağıda kıskançlığa neden olabilecek bazı ebeveynlik hataları yer almaktadır:
1. Çok fazla şımartmak: Çocuğu çok fazla şımartırsanız, evde kendini fethedilmemiş hissedebilir. Aileye yeni bir çocuk geldiğinde ya da kendilerinden daha güçlü bir arkadaşla karşılaştıklarında kendilerini güvensiz hissederler.
Çocuklar bu güvensizliğin sebebi olarak yeni doğan bebeği ya da arkadaşını görebilirler. İstedikleri ilgiyi göremediklerinde depresyona girebilirler. İleride aşağılık kompleksi geliştirebilirler.
2. Aşırı koruma: Çocuğu aşırı koruyup bir gün serbest bırakmak, onu aniden vahşi doğada bıraktığınız anlamına gelecektir. Çekingen, ürkek ve utangaç olabilirler. Bu da kendine güvenen bir çocuk gördüğünde kıskançlığa yol açabilir.
3. Otoriter ebeveynlik: Katı kurallar ve düzenlemeler koymak çocuğu etkileyebilir. Çocuğun sürekli belli bir kuralda yaşaması mümkün olmayabilir. Esnemeye, dürtüleriyle hareket etmeye ihtiyaç duyabilir.
4. Aşırı kontrol: Aşırı kontrol de ebeveynlerin yaptığı bir diğer hatadır. Çocuklarda kıskançlığa yol açar. Nedenini açıklamadan katı kurallar ve düzenlemeler koymak çocuğu etkileyecektir. Aşırı control altında kalan çocuklar özgüven eksikliği ile büyürler. Kardeşlerinden veya arkadaşlarından daha az değerli hissederler.
4. Diğerleri ile karşılaştırma: Ebeveynlerin yaptığı bir diğer tehlikeli hata da çocuklarını birbirleriyle kıyaslamaktır. Karşılaştırmalar sadece kıskançlığa, rekabete ve özgüven eksikliğine yol açabilir. Oldukça sağlıksız bir davranıştır.
5. Sağlıksız rekabet yaratmak: Çocuklara aynı aktiviteyi yaptırmak ve sonuçlarını karşılaştırmak aralarında sağlıksız bir rekabet yaratacaktır. Bir çocuk diğerinden daha az yetenekli olabilir. Ancak aynı aktiviteyi benzer hassasiyetle yapmaları konusunda ısrar etmek yanlış olabilir. Kıskançlığa yol açabilir.
6. Doğum sırası: İlk kardeş yeni doğmuş bir çocuğu kıskanabilir. Bazen ebeveynler bir çocuğa doğum sırasına göre daha fazla ilgi gösterebilir. Örneğin, ilk kardeş yeni doğan kız veya erkek kardeşini kıskanabilir. Ebeveynlerinin ona daha fazla ilgi gösterdiğini görebilir.
Yeni doğan bebeğin gelişiyle birlikte, büyük çocuklar kendilerini tahttan indirilmiş hissedebilir. Bu da kıskançlığa yol açabilir.
Kardeşler arasında kıskançlık nasıl önlenir?
Çocuklarınız kıskançlık gösterdiğinde şu şekilde tepki verebilirsiniz:
Sevginizi gösterin: Kulağa ne kadar sıradan gelse de, çocuğunuza onu ne kadar sevdiğinizi mümkün olduğunca sık gösterin. Çocuğunuzun sizin tüm dikkatinizin onun üzerinde olduğunu fark etmesi ona çok iyi gelecektir.
Anlayış gösterin: Çocuğa onun duygularını anladığınızı açıkça ifade etmeye çalışın. Örneğin şu tür cümleler kullanabilirsiniz: “Annen ve babanla baş başa kalmayı istemeni çok iyi anlayabiliyorum. Bu yüzden gerçekten öfkelisin, değil mi? Böyle hissetmen sorun değil. Bazen ben de başkalarını kıskanıyorum.” Bu, çocuğun kendi duygularını hissetmesini sağlayacaktır.
Zaman ayırın: Özellikle başlangıçta, yeni anneler için sadece büyük çocuklarına zaman ayırmak oldukça zordur. Bu nedenle, doğumdan önce bile, eşinizi veya dedesi ve ninesini ilk çocukla birlikte oyun oynamak veya yürüyüşe çıkmak için bilinçli olarak zaman ayırmaya teşvik edin. Ayrıca büyük çocuklarınız için yalnız ikinizin birlikte yapacağı aktiviteler planlayabilirsiniz.
Karşılaştırma yapmayın: Çocuklar arasında karşılaştırma yapmamak çoğu zaman zordur. Bundan kaçınmaya çalışın, çünkü bu genellikle çocuğunuzu daha fazla okumaya veya ödevlerini daha düzgün yapmaya teşvik etmek yerine ona zarar verir.
Çocuğunuz halen küçük olduğunu unutmayınız: Birçok ebeveyn “büyük kardeşin” de büyük abi veya abla gibi davranıp anlayış göstermesini bekler. Çocukların sabırlı olmalarını, empati kurmalarını, düşünceli olmalarını, anlayış göstermelerini beklerler, ancak gerçek şu ki bu sayılanların hiçbiri henüz mümkün değildir. Çocuklarda empati ancak 4 yaş civarında gelişir, bundan öncesinde çocuğunuz henüz kendini bebeğin yerine koyamaz, arka planda durup bekleyemez. 4 yaşındaki çocuğun kardeş kıskançlığı gayet normaldir ve ihtiyaçlarını buna göre ifade edebilir.
Çocuklukta ve Yetişkinlikte Kıskançlık Belirtileri Nelerdir?
Kardeşler arasında kıskançlık belirtileri nelerdir? Öfke ve kaygı kıskançlığın belirtileri olabilir. Çocukluk döneminde, çocuklarınız birbirleriyle oynarken kıskançlık belirtilerini fark edebilirsiniz. Öyle ki kıskanç çocuk diğer çocuğa vurabilir. bu sadece bir oyunmuş gibi davranabilir. Ancak kıskançlığın davranışsal bir tepkisidir.
Çocuklarda yaygın kıskançlık belirtileri şunları içerebilir:
- Kıskandıkları kişi hakkında yanlış şikayetler
- Öfke
- Anksiyete
- Sahiplenici davranış
- Aşırı duyarlılık
- Başkaları iyi iltifatlar aldığında sinirli, sabırsız, ifadesiz davranabilir. Hatta durumdan uzaklaşabilir
- Başkalarının niyetlerini yanlış anlamak
- Başkalarına zorbalık yapmak
- Başkalarının başarılarının mücadelesiz olduğunu açıklayabilir
- Kıskandıkları bir kişiyi taklit edebilir ama ondan kaçınabilirler.
Sizde zaman zaman çocuğunuzda kıskançlık belirtileri ve davranışları görüyor olabilirsiniz. Belli bir oranda olması oldukça normaldir. Ancak bu durum davranış sorunlarına yol açıyorsa sorun yaratabilir.
Bu durumda ebeveynler olarak çocuğunuzla, ilişkinizi bozmamakta fayda olacaktır. Bunun için terapi desteği alabilirisniz. Ebeveyn danışmanlığı alarak çocuğunuza nasıl davranacağınızı öğrenebilirsiniz
Bir an önce dengem dünyasını ziyaret ederek psikolojik sorunlardan arının!
Kaynaklar:
Dunn, J. (2015). Sibling relationships. In M. H. Bornstein & T. Leventhal (Eds.), Handbook of Child Psychology and Developmental Science: Vol. 3. Social, Emotional, and Personality Development / Kardeş kıskançlığı