Madde bağımlılığı nedir ve nasıl kurtulunur?

Madde bağımlılığı nedir?

Madde bağımlılığı olan kişiler, alkol, tütün veya yasadışı uyuşturucular gibi belirli bir maddeyi (maddeleri) kullanmaya, kişinin günlük yaşamda işlev görme yeteneğinin bozulduğu noktaya kadar yoğun bir şekilde odaklanırlar. Kişiler, sorun yarattığını veya yaratacağını bilseler bile maddeyi kullanmaya devam ederler.

Bağımlılık, Madde kullanım bozukluğu veya madde bağımlısı olarak ifade edilebilir. Zararlı sonuçlarına rağmen bir maddenin kontrolsüz kullanımının söz konusu olduğu karmaşık ve zor bir durumdur.

Madde bağımlılığı belirtileri nelerdir?

Madde kullanım bozukluğu olan kişilerde çarpık düşünce ve davranışlar olabilir. Beynin yapısı ve işlevindeki değişiklikler kişinin hayatını etkiler. İnsanların maddeye yoğun istek duymasına neden olur.

Kişilik değişikliklerine, anormal hareketlere ve diğer davranışlara neden olur. Beyin görüntüleme çalışmaları beynin yargılama, karar verme, öğrenme, hafıza ve davranış kontrolü ile ilgili bölgelerinde değişiklikler olduğunu göstermektedir.

Bağımlılık türleri nelerdir?

İnsanlar şunlara bağımlılık geliştirebilir:

• Alkol bağımlılığı,
• Marijuana,
• Halüsinojenler,
• Boya inceltici ve yapıştırıcı gibi inhalantlar
• Bazı ağrı kesiciler,
• Eroin,
• Sakinleştiriciler,
• Kokain,
• Alkol ve madde bağımlılığı
• Sigara bağımlılığı,

Madde kullanımının beyne etkileri nedir?

Tekrarlanan madde kullanımı beynin işleyişinde değişikliklere neden olabilir. Bu değişiklikler, beynin yapısını büyük oranda bozar. Maddenin anlık etkileri geçtikten zehirlenme döneminden sonra da devam edebilir.

Zehirlenme, maddenin neden olduğu yoğun zevk, coşku, sakinlik, algı ve duyu artışı ve diğer hislerdir. Zehirlenme belirtileri her madde için farklıdır. Etki süresi de maddeye göre değişir.

Madde kullanım bozukluğu olan bir kişi genellikle maddeye karşı tolerans geliştirir, yani etkilerini hissetmek için daha büyük miktarlara ihtiyaç duyar.

Bağımlılığın nedenleri nelerdir?

Bir bağımlılığın oluşumu ve nasıl gelişeceği genetik, sosyal ve psikolojik olmak üzere birçok farklı etkene dayanmaktadır. İnsanlar çeşitli nedenlerle uyuşturucu kullanmaya başlar:

Psikolojik faktörler

Maddelerin inanların üzerinde çeşitli psikolojik etkisi vardır: Korkuları, Çekingenliği, endişeleri ve üzüntüyü azaltır, kişiyi cesaretlendirir veya sakinleştirir.

Bağımlılık riskini artıran psikolojik örnek faktörler:

• sevgi ve ilgi eksikliği
• baskı
• şiddet
• travma
• istismar deneyimleri
• anksiyete ve depresyon gibi ruhsal hastalıklar
• Düşük özgüven

Sosyal faktörler:

Sosyal çevre de bağımlılık oluşumunda önemli bir rol oynamaktadır.

• Kişinin maddelere ulaşması ne kadar kolay?
• Bağımlılık yapıcı maddelerin tüketilmesi sosyal çevrede ne kadar normal karşılanıyor?
• Madde kullanmak için hatta sosyal baskı bile var mı?
• Aile üyeleri belirli maddeler kullanıyor mu?

Eğer öyleyse, kişinin daha sonra kendisinin de bağımlılık yapıcı madde kullanma olasılığı artar.

Ergenlerde arkadaş grupları bağımlılıkta önemli bir rol oynayabilir. Arkadaşlar alkol, sigara veya uyuşturucu kullanıyorsa, ergen, aidiyet duygusunu hissetmek için berlitilen bağımlılık yapıcı maddelerden birini kullanmaya da başlayabilir.

Bağımlılık riskini artıran örnek Sosyal faktörler:

• Kişinin kendini iyi hissetmek istemesi,
• Normal halinden artarak sürekli daha iyi hissetmek
• Stresi azaltmak,
• Sorunları unutmak,
• Uyuşmuş hissetmek.
• Performansı veya düşünceyi geliştirerek daha iyisini yapmak
• Merak,

Genetik faktörler

Genler, bağımlılık riskinin ne kadar yüksek olduğunu belirlemede belirleyici bir rol oynar. Mesela bağımlılık yapıcı maddelerin vücuda ve ruha nasıl etki edeceğini belirleyebilir.

Madde dışında başka nelere bağımlı olunur?

Maddelere ek olarak, insanlar kumar, alışveriş, cinsellik, spor gibi davranışlara da bağımlılık geliştirebilirler.

Bağımlılığı nasıl fark edersiniz?

Aşağıdaki belirtilen işaretler bir bağımlılığa işaret eder. Aşağıda sıralanan bağımlılık belirtilerinden üçü mevcutsa, genellikle bir bağımlılık söz konusudur.

• Aşırı istek:

Herhangi bir maddeyi kullanmak veya bir şeyi tekrar tekrar yapmak için duyulan güçlü arzu veya dürtü.

•  Kontrol kaybı:

Madde bağımlıları, bağımlılık yapan bir maddeyi ne kadar süreyle, hangi miktarda ve ne zaman tüketeceklerini kontrol edemezler. Yada Madde bağımlılığını kontrol etmeye çalışma hali ve çabaların çoğunlukla boşa çıkması

•  Sosyal hayattan çekilme:

Madde bağımlılığına yakalanan kişiler bir çok şeye olan ilgilerini iş hayatlarına, sosyal ilişkilerine veya hobilerine kaybederler. Yada kişiler daha çok yalnız zaman geçirmeye başlayabilir

• Inkar etmek:

Madde bağımlılığının diğer bir yaygın özelliği ise madde kullanan kişinin tüketim sonrası suçluluk duygusu ve bağımlılık davranışının inkâra varacak şekilde gizlenmesidir. Yanı sıra kişiler yalanda  söylemeye başlayabilir

• Uzak duramama:

Madde bağımlısı kişi, bağımlılığının ciddi sağlık ve sosyolojik sonuçları olsa bile, genellikle ” maddeden ” uzak duramaz.

•  Bağışıklık oluşturulması:

Beden ve zihin uyuşturucuya alışır. Madde bağımlılığı yaşayan kişiler, arzu ettikleri etkiyi elde edebilmek için giderek daha fazla miktarda maddeye ihtiyaç duyarlar.

•  Yoksunluk belirtileri:

Madde bağımlılığında yoksunluk belirtileri arasında terleme, titreme ve titremenin yanı sıra şiddetli eklem ağrıları, uyku bozuklukları, halüsinasyonlar, nöbetler, sinirlilik ve saldırganlık görülebilir.

Bağımlılık ne gibi sorunlara sebep olur?

Madde kullanımı ve davranışsal bağımlılıkları olan kişiler sorunlarının farkında olabilirler. Ancak isteseler bırakamayabilirler. Bağımlılık, fiziksel ve psikolojik sorunlara yol açabilir. Aile ilişkilerinden ve arkadaş ilişkilerinde sorunlara yol açabilir.

Sosyal olarak izole olabilir. İş yerinde kişiler arası sorunlara da neden olabilir. Bir çok fiziksel hastalığa yol açabilir. Erken ölümlere neden olabilir. Bebeklerin hastalıklı doğmasına neden olabilir.

Madde bağımlılığından nasıl kurtulunur?

Birçok kişi madde kullanım bozukluğunu başka bir psikiyatrik bozuklukla birlikte yaşar. Çoğu zaman başka bir psikiyatrik bozukluk madde kullanım bozukluğundan önce gelir. Veya bir maddenin kullanımı başka bir psikiyatrik bozukluğu tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.

Bir kişinin iyileşme planı, kişinin özel ihtiyaçlarına özgüdür o yüzden bağımlılığın tedavi yöntemlerini tek olarak belirtmek herkes için uygun ve doğru değildir.

Madde bağımlılığı tedavisi nin etkili olabilmesi için öncelikle madde bağımlısının aşağıdaki hususları kabul etmesi gerekir.

• Kişinin ilk önce sorunu tanımasıdır.
• Bağımlılığını kabul etmesi gerekir.
• Bir kişi sorunlu madde kullanımının farkında olmadığında iyileşme süreci gecikebilir.
• Yakınlarının desteği genellikle tedaviyi hızlandırabilir.
• Ne yazık ki, bağımlılığı olan birçok kişi yardım almamaktadır.

İlaç tedavisi ile bireysel veya grup terapisinin birlikte olması en etkili yöntemdir.

İlaçlar tedavisi,

• uyuşturucu maddesine yönelik arzuları kontrol etmek,
• maddeye yönelik yoksunluk belirtilerini hafifletmek,
• tedavi edilen bağımlılığın tekrar başlamasını önlemek için kullanılır.

Psikoterapi, bağımlılık sorunu yaşayan bireylerin davranışlarını ve motivasyonlarını daha iyi anlamalarını sağlar. Stresle başa çıkmalarına yardımcı olur. Psikiyatrik sorunları çözmelerini kolaylaştırır.

Ayrıca tedavi sürecinde,

• hastaneye yatış gerekebilir,
• yaşama uyum sağlamak için rehabilitasyon gruplarına dahil edilebilir,
• yardımlaşma grupları katkı sağlayıcı olabilir, (Adsız Alkolikler, Adsız Narkotikler),
• terapi sürecinin uzun dönemli olarak alınması gerekir,

Aile üyelerinin veya sosyal ilişkilerin desteği tedavi sürecine iyi gelebilir. Gerek ilaç alımı, gerek terapiye devam edilmesi gerekse hastaneye yatış süreçlerinde sosyal destek oldukça önemlidir.

Dengemin uzman psikoterapistleri size bağımlılık sorunları konusunda yardımcı olabilir.  Online olarak dilediğiniz yerden istediğiniz zaman terapi alabilir, bağımlılığa dair sorunlara çözüm bulabilirsiniz.

dengemle ruhunuza iyi bakın!

Diğer Makaleler:

Kumar Bağımlılığı Tedavisi, Belirtileri ve Nedenleri

Öfke kontrolü: Öfkemi nasıl yönetirim?

Ağır Depresyon (Majör Depresyon) nedir?

Sinirlenmek – Herşeye neden çabuk sinirleniyorum?

Kaynaklar: