Manik Depresyon Hakkında bilmeniz gerekenler

Manik Depresyon nedir?

Manik depresyon Bipolar bozukluk olarak da bilinir. Ancak bu terim (Manik depresyon) tıbbi olarak güncelliğini yitirmiştir. Kişinin aşırı yükselişlerden (mani) aşırı düşüşlere (depresyon) kadar değişen ruh hali değişimleri yaşadığı bir bozukluktur.

Bipolar Bozukluk ve Manik Depresyon Arasındaki Farklar Nelerdir?

Aralarında kavramsal bir farklılık vardır. Birbirlerinin yerine kullanıldığı görülebilir. Bipolar bozukluk artık manik-depresif hastalık olarak adlandırılmıyor! Çünkü ‘manik depresyon’ artık Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabında (DSM) “bipolar bozukluk” olarak yer almaktadır.

Ancak yer yer her iki kavramında kullanıldığı görülmektedir. Bu yazıda ise manik depresyon ve bipolar kavramlarının ikisine de yer verilmektedir.

Bipolar Bozukluk ve Manik Depresyon Nedir?

Günümüzde Bipolar bozukluk (eski adıyla manik-depresif hastalık veya manik depresyon), ruh hali, enerji seviyeleri ve davranışlarda yoğun değişimlere neden olan kronik bir ruh hali bozukluğudur. Bipolar bozukluk kişinin hayatını büyük oranda etkileyen ciddi bir durumdur. Manik depresif sorunlar ömür boyu sürebilir. Bu nedenle dikkate alınması gereken önemli bir sorundur.

Bipolar bozukluk, muhtemelen genetik ve genetik olmayan faktörlerden kaynaklanan karmaşık bir bozukluktur. Klinik depresyon veya mani (aşırı sevinç ve yüksek enerji) dönemlerini içerir. Duygu – durum ataklarının şiddeti çok hafiften aşırıya kadar değişebilir. Günler ile haftalar arasındaki bir zaman diliminde kademeli olarak veya aniden ortaya çıkabilir.

Mani, hipomani, depresif dönem nedir?

Mani, anormal derecede yüksek, enerjik, coşkulu bir ruh hali dönemini içerir. Öfke patlamaları görülebilir. Bunun yanı sıra duygularda, düşüncelerde, enerjide, konuşkanlıkta ve aktivite seviyesinde aşırı değişiklikler yaşadığınız bir durumdur.

Bu yüksek enerjili fiziksel ve zihinsel aktivite her zamankinden farklıdır. Bu değişiklik başkaları tarafından fark edilebilir.

Hipomani, maninin daha az şiddetli bir şeklidir. Manik dönemler kadar uzun sürmez ve günlük işleyişe o kadar da müdahale etmez.

Depresif bir dönem sırasında, düşük veya depresif bir ruh hali ve çoğu aktiviteye karşı ilgi kaybı yaşarsınız. Bunun yanı sıra depresyonun diğer birçok belirtisini de gösterirsiniz:

• Yorgunluk
• İştah değişiklikleri
• Değersizlik ve umutsuzluk duyguları
• Isteksizlik
• Hüzün ve melankoli

Manik depresyon belirtileri / bipolar belirtileri nelerdir?

Bipolar bozukluğu olan birçok kişi hem hipomanik/manik hem de depresif dönemler yaşayabilir. Değişen ruh hali durumları her zaman belirli bir örüntüyü takip etmeyebilir. Depresyon, her zaman manik evreleri takip etmez. Bir kişi aynı ruh halini birkaç kez yaşayabilir.

Bipolar bozukluktaki ruh hali değişiklikleri haftalar, aylar ve hatta bazen yıllar boyunca sürebilir. Duygudurum değişikliklerinde, normal benliğinizden uzaklaşma görülür. Manik depresif belirtileri ve manik evrelerin şiddeti kişiden kişiye ve aynı kişide farklı zamanlarda farklılık gösterebilir.

Manik dönem ve depresif dönem özellikleri bir kişilik özelliği olarak görülebilir. Ancak kişilik özellikleri ve hastalık belirtileri birbirinden ayırılmalıdır.

Manik depresif bozukluk belirtileri ve semptomları şunları içerir:

• Aşırı mutluluk, umut ve heyecan,
• Ani ve şiddetli ruh hali değişiklikleri,
• Huzursuzluk,
• Hızlı konuşma ve hızlı düşünceler,
• Artan enerji ve daha az uyku ihtiyacı,
• Aniden işten ayrılmak gibi artan dürtüsellik ve zayıf muhakeme,
• Büyük ve ulaşılamaz planlar yapmak,
• Uyuşturucu ve alkol kullanımı ve güvenli olmayan veya korunmasız seks gibi risk alan davranışla,
• Alışılmadık derecede önemli, yetenekli veya güçlü olduğunuzu hissetmek,
• Psikoz – halüsinasyonlar ve sanrılar görme…

Manik dönem yaşayan kişiler, çoğu zaman eylemlerinin olumsuz sonuçlarının farkında değildir. Bipolar bozuklukta intihar her zaman var olan bir tehlikedir. Bazı insanlar sadece depresif dönemlerde değil manik dönemlerde de intihara meyilli hale gelirler.

Bipolar bozukluktaki depresif dönemlerin belirtileri majör depresyondakilerle aynıdır. Bunlar şunları içerir:

• Yoğun üzüntü
• Düşük enerji ve yorgunluk
• Motivasyon eksikliği
• Umutsuzluk veya değersizlik duyguları
• Bir zamanlar sizin için zevkli olan şeylerden zevk almam
• Konsantre olmakta ve karar vermekte güçlük
• Kontrol edilemeyen ağlama
• Sinirlilik
• Artan uyku ihtiyacı
• Uykusuzluk veya aşırı uyku
• Kilo kaybına veya alımına neden olan iştah değişikliği
• Ölüm veya intihar düşünceleri

Bipolar bozukluk / manik depresyon sebepleri nelerdir?

Bipolar bozukluk (eski adıyla manik-depresif bozukluk), kişinin ruh halini, enerjisini ve günlük işlevlerini ciddi şekilde etkileyen bir ruhsal sağlık durumudur. Kesin nedeni tam olarak bilinmese de, çeşitli biyolojik, genetik, çevresel ve psikolojik faktörlerin bir araya gelerek bu bozukluğun ortaya çıkmasına katkıda bulunduğu düşünülmektedir. İşte bipolar bozukluğun olası sebepleri:

1. Genetik Faktörler

• Aile öyküsü: Bipolar bozukluk genetik bir yatkınlık gösterebilir. Eğer bir kişinin birinci derece akrabalarında (ebeveyn, kardeş) bipolar bozukluk varsa, bu durumu geliştirme riski artar.
• Ancak genetik yatkınlık tek başına belirleyici değildir; çevresel faktörler de önemlidir.

2. Beyin Kimyası ve Nörotransmiterler

• Bipolar bozukluk, beyindeki kimyasal dengesizliklerle ilişkilendirilir. Özellikle serotonin, dopamin ve norepinefrin gibi nörotransmiterlerin seviyelerindeki düzensizlik, ruh hali dalgalanmalarına yol açabilir.
• Beyin yapısındaki ve işlevindeki farklılıklar (örneğin, prefrontal korteks ya da amigdala gibi bölgelerdeki değişiklikler) da bipolar bozuklukla ilişkili bulunmuştur.

3. Hormonal Faktörler

• Bazı araştırmalar, hormonal dengesizliklerin bipolar bozukluğun belirtilerini tetikleyebileceğini göstermektedir. Özellikle stres hormonlarındaki (kortizol) düzensizlikler önemli olabilir.

4. Çevresel ve Psikososyal Faktörler

• Travma: Çocukluk döneminde yaşanan fiziksel, duygusal ya da cinsel istismar gibi travmatik deneyimler, bipolar bozukluk riskini artırabilir.
• Stresli yaşam olayları: Büyük kayıplar (örneğin bir yakınını kaybetmek), iş kaybı, finansal sorunlar ya da ilişki problemleri gibi yaşam olayları bu bozukluğu tetikleyebilir.
• Uyku düzeni bozuklukları: Uyku eksikliği ya da düzensiz uyku, özellikle manik atakları tetikleyebilir.

5. İlaçlar ve Maddeler

• Bazı ilaçlar veya uyuşturucu maddeler, bipolar bozukluğu tetikleyebilir ya da belirtileri kötüleştirebilir. Örneğin, antidepresanlar bazen manik bir atağı başlatabilir.
• Alkol ya da madde kötüye kullanımı, bipolar belirtilerin daha şiddetli hale gelmesine katkıda bulunabilir.

6. Beyin Yapısı ve Fonksiyonu

• Görüntüleme çalışmaları, bipolar bozukluğu olan kişilerde beyin yapısında ve işleyişinde bazı farklılıklar olduğunu göstermektedir. Ancak bu farklılıkların bozukluğa neden olup olmadığı veya sonuç olarak mı ortaya çıktığı net değildir.

7. Biyolojik Ritim ve Uyku

• Bipolar bozukluk, genellikle kişinin biyolojik saatindeki (sirkadiyen ritim) bozulmalarla ilişkilendirilir. Bu durum uyku düzenindeki düzensizliklere yol açabilir ve ruh hali değişimlerini tetikleyebilir.

8. Bağışıklık Sistemi ve Enflamasyon

• Bazı araştırmalar, bağışıklık sistemi aktivitesindeki artışın (örneğin enflamasyonun) bipolar bozuklukta rol oynayabileceğini öne sürmektedir.

9. Psikolojik ve Kişilik Özellikleri

• Aşırı hassasiyet, duygu durumunda hızlı değişimler ya da mükemmeliyetçilik gibi kişilik özellikleri, bipolar bozukluk riskini artırabilir.

10. Tetikleyiciler

• Bipolar bozukluğu olan kişilerde, genetik ve biyolojik yatkınlığın yanı sıra belirli tetikleyiciler (örneğin, uyku yoksunluğu, stres, maddeler) manik ya da depresif atakların başlamasına neden olabilir.

Manik depresyon / bipolar bozukluk tanısı nasıl konur?

Ruh sağlığı bozukluklarında ve sorunlarında tanı koymak psikiyatristlerin görevidir. Psikologlar da tanı koyma sürecinde psikiyatristlere eşlik edebilir. Uyguladığı anketlerle ve testlerle danışanlarının / hastaların yaşadığı sorunları tespit edebilir.

Bipolar sorununa sahip biri için de uygulanabilen testler mümkündür. Bu testtler psikolog ve psikiyatristler tarafından danışanlara uygulanır. Ayrıca danışanın kendiyle ilgili gözlemlerini içeren testlerden de yararlanılabilir.

Aynı zamanda psikoloğun bireysel görüşmeleri ve gözlemleri danışanı anlamasını sağlar. Tüm bu çalışmaların birleşimi danışan / hasta hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlar.

Manik Depresyon / bipolar hastalığın tedavisi mümkün müdür?

Maalesef bipolar bozukluk ömür boyu süren bir durumdur. Bu nedenle tedavinin de ömür boyu sürmesi gerekebilir. Siz ve sağlık uzmanınızın sizin için en uygun kapsamlı tedavi planını bulmanız bazen aylar ya da yıllar alabilir. Bu durum cesaret kırıcı olsa da tedaviye devam etmek önemlidir.

• Psikoterapi (konuşma terapisi)
• İlaç tedavileri. (örn, lityum tedavisi)
• Eğitim (bipolar hastaları ve yakınlarına hastalık hakkında bilgilendirme eğitimleri)
• Egzersiz, yoga ve meditasyon gibi faydalı yaşam tarzı alışkanlıkları. Bunlar tedaviyi destekleyebilir ancak tedavinin yerini alamaz.
• İlaç tedavisine yetersiz yanıt veren veya zararı önlemek için semptomların hızla kontrol altına alınmasının gerekli olduğu durumlarda elektrokonvülsif tedavi (EKT) gibi diğer tedaviler
• Koruyucu ve önleyici tedaviler
• Bir kişi yoğun bir manik dönem geçiriyorsa, özellikle de halüsinasyonlar ve sanrılar yaşıyorsa dikkat edilmelidir. Kendisini ve başkalarını olası zararlardan korumak için hastaneye yatırılması gerekebilir.

Manik Depresyon baş etmek için ipuçları nelerdir?

Bipolar bozukluk hayatınızın her alanını etkileyebilir. Bipolar bozukluğunuz olduğu gerçeğini kabul etmek tedavi için önemlidir. Bu konuda mümkün olduğunca çok şey öğrenmek, bu durumla başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Bu konuda birkaç ipucu size yardımcı olabilir:

• Ruh sağlığı uzmanının reçete ettiği tedaviyi uygulayın.
• Düzenli kontrollere gidin ve ilaçlarınızı düzenli olarak alın.
• Beslenmenize dikkat ederek ve düzenli bir uyku rutinine sahip olarak sağlıklı bir yaşam tarzı sürün.
• Ruhsal durumunuzun farkında olun ve semptomları tetikleyebilecek durumları veya olayları belirleyin.
• Aile üyelerinizin ve arkadaşlarınızın desteğini kabul edin ve saygı gösterin.
• Bir destek grubuna katılın ve aynı sorunla karşı karşıya olan diğer insanlarla etkileşime geçin. Bu tür etkileşimler sizi motive edecek ve durumu daha iyi yönetebileceksiniz.

Bipolar bozukluğu olan birini tanıyorsanız, onu bir ruh sağlığı uzmanına danışmaya ve tedavi olmaya teşvik edin. Kişi bir sorunu olduğunu kabul etmeye istekli olmayabilir. Böyle bir durumda, önce doktorla görüşmeniz ve ardından kişiye eşlik etmeniz gerekebilir.

Dengem nasıl destek olur?

Dengemin alanında uzman psikologları sizlere bipolar bozukluk ve manik depresyon konusunda hizmet verebilir. Tüm ruh sağlığı sorunları hayatınızı negative yönde etkileyebilir. Manik depresyon / bipolar da da terapi desteği gerektiren psikolojik ve psikiyatrik bir sorundur.

Bu konuda psikoterapitlerimiz size yardımcı olabilir. Dengem bünyesinde Türk psikiyatri ve Türk psikolog seçenekleriyle kendi psikoluğunuzu kendiniz seçebilirsiniz. Online olarak dilediğiniz yerden istediğiniz zaman terapi randevunuzu alabilirsiniz.

Diğer Makaleler:

• Bipolar bozukluğu olan biri ile evli olmak
• Borderline kişilik bozukluğu nedir?
• Manik depresyon nedir & Manik depresyon belirtileri

Kaynaklar

Martínez-Arán, A., Vieta, E., Reinares, M., Colom, F., Torrent, C., Sánchez-Moreno, J., … & Salamero, M. (2004). Cognitive function across manic or hypomanic, depressed, and euthymic states in bipolar disorder. American Journal of Psychiatry, 161(2), 262-270.

Manik depresyon nedir & Manik depresyon belirtileri