Mide bulantısı nedir? Psikolojik nedenleri nelerdir?

Mide bulantısı neden olur?

Mide bulantısı, bir şeylerin ters gittiğine veya vücut için potansiyel bir tehdit olduğuna dair bir uyarı işareti olarak hizmet edebilen vücudun koruyucu bir mekanizmasıdır. Bazı durumlarda bulantıya, vücudun zararlı maddelerden veya tahriş edici maddelerden kurtulmasına yardımcı olabilecek kusma eşlik edebilir.

Mide bulantısı neden olur?

Mide bulantısı sebepleri, fiziksel ve psikolojik faktörlerin bir kombinasyonunu içeren karmaşık ve çok faktörlü bir fenomen olabilir. Bulantı sebepleri arasında fiziksel olarak yaygın gösterilenlerden bazıları; gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH), hassas bağırsak sendromu (I B S) ve peptik ülser hastalığı (PUD) gibi gastrointestinal bozuklukların yanı sıra viral enfeksiyonlar, migren ve ilaçların yan etkilerini içerir. Stres, kaygı ve depresyon gibi psikolojik faktörler de bulantı deneyimine etki gösterebilir.

İşte mide bulantısının maddeler halinde bazı yaygın nedenleri:

• Gastrointestinal durumlar: Mide bulantısı, gastroözofageal reflü hastalığı (GERD), irritabl bağırsak sendromu (IBS), inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD), peptik ülser hastalığı (PUD) ve gastroparezi gibi gastrointestinal durumların yaygın bir semptomudur.

• Enfeksiyonlar: Grip veya gıda zehirlenmesi gibi viral veya bakteriyel enfeksiyonlar mide bulantısına neden olabilir.

• İlaçlar: Kemoterapi ilaçları, antibiyotikler ve ağrı kesiciler dahil olmak üzere birçok ilaç yan etki olarak mide bulantısına neden olabilir.
• Hareket hastalığı: Mide bulantısı, gözlerin gördükleri ile iç kulağın algıladıkları arasındaki tutarsızlıktan kaynaklanan hareket hastalığının bir belirtisi olabilir.
• Migren: Mide bulantısı, şiddetli baş ağrısına, ışık hassasiyetine ve ses hassasiyetine de neden olabilen migrenin yaygın bir semptomudur.
• Hamilelik: Mide bulantısı, genellikle “sabah bulantısı” olarak anılan erken gebeliğin yaygın bir belirtisidir.

• Stres ve anksiyete: Araştırmalar, kaygı, stresten mide bulantısı nın diğer semptomları şiddetlendirebileceğini göstermiştir.

• İç kulak problemleri: Meniere hastalığı ve labirentit gibi iç kulak rahatsızlıkları, baş dönmesi ve vertigo ile birlikte mide bulantısına neden olabilir.

• Safra kesesi hastalığı: Safra kesesi taşları veya safra kesesi iltihabı, karın ağrısı ve rahatsızlığı ile birlikte mide bulantısına neden olabilir.

Mide Bulantısı Belirtileri Nelerdir?

• Belirtilerin yaygın olanlarından bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:
• Midenizde rahatsızlık veya huzursuzluk hissi
• İştah kaybı veya yiyeceklere karşı isteksizlik
• Artan salivasyon veya aşırı yutkunma hali
• Terleme veya nemlilik
• Baş dönmesi
• Hızlı kalp atışı veya çarpıntı
• Baş ağrısı veya migren
• Yorgunluk veya zayıflık
• Stres, depresyon
• Anksiyete veya sinirlilik hali

Bazı durumlarda mide bulantısına kusma, karın ağrısı veya ishal gibi diğer semptomlar eşlik edebilir. Mide bulantısının şiddeti ve süresi, altta yatan nedene ve yaş, cinsiyet ve genel sağlık durumu gibi bireysel faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Yemek Yedikten Sonra Mide Bulantısı Neden Olur?

Yemekten sonra mide bulantısı, gıda zehirlenmesi, viral gastroenterit, aşırı yeme ve gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) veya hassas bağırsak sendromu (IBS) gibi sindirim bozuklukları dahil olmak üzere birçok olası nedene sahip olabilir.

Yemek yedikten sonra mide bulantısının olası nedenlerinin kapsamlı incelemesini sağlayan bilimsel bir makale örneği olarak, 2011 yılında Medical Clinics of North America dergisinde yayınlanan Dr. Mark Pimentel tarafından yazılan “Bulantı ve Kusmanın Gastrointestinal Nedenleri” verilebilir. Bu makalede Dr. Pimentel’e göre, yemekten sonra mide bulantısının yaygın nedenlerinden bazıları şunlardır:

1.        Gastroparezi: Bu, midenin içeriğini ince bağırsağa boşaltmasının çok uzun sürdüğü ve mide bulantısı, kusma ve şişkinlik gibi semptomlara yol açan bir durumdur.

2.        Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD): GERD, alt özofagus sfinkteri (LES) düzgün bir şekilde kapanmadığında mide asidinin yemek borusuna geri akmasına izin verdiğinde ortaya çıkar. Bu, mide ekşimesi, mide bulantısı ve diğer semptomlara neden olabilir.

3.        İrritabl bağırsak sendromu (IBS): IBS, karın ağrısı, şişkinlik, ishal ve kabızlık gibi semptomlara neden olabilen yaygın bir sindirim bozukluğudur. Mide bulantısı ayrıca IBS’nin yaygın bir semptomudur.

4.        Gıda alerjileri veya hassasiyetleri: Bazı gıdalar, bazı insanlarda bir bağışıklık tepkisini tetikleyerek bulantısı, kusma ve ishal gibi semptomlara yol açabilir.

5.        İlaçlar: Bazı ilaçlar mide bulantısı ve kusma gibi gastrointestinal yan etkilere neden olabilir.

Psikolojik Mide Bulantısı Nedir?

Daha çok fiziksel olarak midedeki bulantısından bahsettik. Psikolojik mide bulantısı ise fiziksel mide bulantısına benzer, ancak gerçek fiziksel semptomları olmayan bir psikolojik sıkıntı durumunu tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Genellikle bir rahatsızlık hissi, rahatsızlık ve genel bir halsizlik hissi olarak tanımlanır. Stres, anksiyete, depresyon ve travma gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.

Psikolojik mide bulantısına dair en eski referanslardan biri, varoluşçu filozof Jean-Paul Sartre’ın çalışmalarında bulunabilir. Sartre, “Mide Bulantısı” adlı kitabında, çevresinden ve kendisinden tiksinti ve yabancılaşma duygusu yaşayan, bunun da psikolojik bir mide bulantısı hissine yol açan bir karakteri anlatır.

Daha yakın zamanlarda, psikolojik mide bulantısının kavramı, travma ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) bağlamında araştırılmıştır. 2015 yılında Journal of Trauma & Dissociation’da yayınlanan bir araştırma, çocuklukta cinsel istismardan kurtulanların travmalarının bir belirtisi olarak sıklıkla psikolojik mide bulantısı yaşadıklarını buldu. Yazarlar, bu duygunun istismarcı tarafından “ihanet” duygusu ve dünyaya duyulan güven kaybı ile ilişkili olabileceğini öne sürüyorlar.

Journal of Personality and Social Psychology’de 2019’da yayınlanan bir başka araştırma, sosyal reddedilmenin de psikolojik bulantılara ve duygularına yol açabileceğini buldu. Yazarlar bunun, sosyal reddin aidiyet ve bağlılık duygumuzu tehdit ederek izolasyon ve yabancılaşma hissine yol açmasından kaynaklanabileceğini öne sürüyorlar.

Mide Bulantısının Psikolojik Etkileri

Şu ana kadar mide bulantısına sebep olan etkilerden ve yoğun olarak fizyolojik belirtilerinden bahsettik. Peki mide bulantısının psikolojik etkileri nelerdir, inceleyelim:

• Stres: Bulantı, bazı insanlarda stresi tetikleyebilecek rahatsız edici bir deneyim olabilir. Araştırmalar, stresin mide bulantısına yaygın bir tepki olduğunu ve hatta semptomları şiddetlendirebileceğini göstermiştir. Bu, stresin mide bulantısını etkilediğini ve etkilenmenin de daha fazla strese neden olduğu bir döngü yaratabilir
• Depresyon: Kronik mide bulantısı bazı kişilerde depresyona da yol açabilir. Bir çalışma, kronik mide bulantısı olan kişilerin mide bulantısı olmayanlara göre daha yüksek depresyon oranlarına sahip olduğunu bulmuştur.
• Korku ve kaçınma: Mide bulantısı ayrıca kusma korkusu yaratabilir ve bu da kaçınma davranışlarına yol açabilir. Bu, bir kişinin günlük yaşamlarında işlev görme yeteneğini etkileyebilir ve ayrıca kaygı ve stres düzeylerini artırabilir.
• Bilişsel bozukluk: Mide bulantısı, dikkat ve hafıza gibi bilişsel işlevleri bozabilir. Bir araştırma, mide bulantısı olan bireylerin, mide bulantısı olmayanlara göre bilişsel görevlerde daha fazla zorluk yaşadıklarını buldu.
• Yeme bozuklukları: Mide bulantısı, bulimia nervoza gibi yeme bozukluklarının da bir belirtisi olabilir. Kilo alma korkusu veya aşırı yeme ile ilişkili suçluluk bulantı ve kusmayı tetikleyebilir.

Mide Bulantısı Nasıl Geçer ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Daha önce belirttiğimiz üzere mide bulantısının tedavisi altta yatan fizyolojik ve psikolojik nedenlere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Ancak semptomları hafifletmeye yardımcı olabilecek bazı genel stratejiler vardır.

Peki, mide bulantısına ne iyi gelir? Şu şekilde sıralandırabiliriz:

1.        Dinlenmek: Eğer mideniz bulanıyorsa, sessiz, karanlık bir odada uzanın ve rahatlamaya çalışın. Bazen, sadece bir mola vermek ve dinlenmek bulantıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.

2.        Hidrasyon: Dehidrasyon bulantı şiddetini arttırabilir, bu nedenle su veya bitki çayı gibi berrak sıvılar içerek susuz kalmamak önemlidir. Az miktarda sıvıyı sık sık tüketmek yardımcı olabilir.

3.        Zencefil: Zencefil doğal anti-inflamatuar özelliklere sahiptir ve mide bulantısını azaltmaya yardımcı olabilir. Zencefili, zencefil çayı, zencefilli gazoz veya zencefil takviyeleri gibi çeşitli şekillerde tüketebilirsiniz.

4.        İlaçlar: Antasitler, bulantı önleyici ilaçlar veya hareket hastalığı ilaçları gibi reçetesiz satılan ilaçlar mide bulantısını yönetmede yardımcı olabilir. Bununla birlikte, özellikle hamileyseniz, emziriyorsanız veya altta yatan tıbbi durumunuz varsa, herhangi bir yeni ilaç almadan önce sağlık uzmanınızla konuşmanız önemlidir.

5.        Akupunktur: Akupunktur, vücuttaki belirli noktalara ince iğneler sokmayı içeren tamamlayıcı bir tedavidir. Bazı araştırmalar, akupunkturun bulantı ve kusmayı hafifletmeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.

6.        Aromaterapi: Nane, lavanta ve limon gibi esansiyel yağların mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olduğu bulunmuştur. Bir difüzör kullanabilir, doğrudan şişeden nefes alabilir veya yağı seyrelterek cildinize uygulayabilirsiniz.

Bunlar bulantıyı hafifletmeye yardımcı olabilecek birkaç stratejidir. Mide bulantısını tedavi etmek için en iyi yaklaşımın altta yatan nedene bağlı olduğunu unutmamak önemlidir. Tedavi seçenekleri, mide bulantısı önleyici ilaçlar veya proton pompası inhibitörleri gibi ilaçları ve ayrıca diyet değişiklikleri, stres azaltma ve düzenli egzersiz gibi yaşam tarzı değişikliklerini içerebilir. Bazı durumlarda, psikoterapi veya Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) de yardımcı olabilir.

Akademik dergide yayınlanan bir çalışmada, altı haftalık bir BDT tedavisinin, çeşitli somatik semptom bozuklukları olan bir grup hastada fonksiyonel bulantı semptomlarını azaltmada etkili olduğunu buldu.

Psikoterapiye ek olarak; stres azaltma, egzersiz ve diyet değişiklikleri gibi yaşam tarzı değişiklikleri de psikolojik mide bulantısını yönetmede yardımcı olabilir. Bulantıya katkıda bulunan altta yatan psikolojik faktörleri belirlemek ve tedavi etmek için bir sağlık uzmanıyla çalışmak önemlidir.

Bu nedenle sürekli veya şiddetli mide bulantısı yaşıyorsanız, kişiselleştirilmiş tavsiye ve tedavi için bir sağlık uzmanına danışmak her zaman iyi bir fikirdir.

dengem

Diğer Makaleler:

Mide bulantısı nedir? Psikolojik nedenleri nelerdir? (dengem.ch)

Mide bulantısı nasıl geçer

Kaynaklar:

Bezerra, A., Schaufelberger, M. S., de Lima Osório, F., Jackowski, A. P., Palacios, S. A., Sato, J. R., … & Mello, M. F. (2015). mide bulantısı nasıl geçer? Betrayal trauma and risk for posttraumatic stress disorder symptoms in a population of female survivors of childhood sexual abuse. Journal of Trauma & Dissociation, 16(4), 424-439.

Lam, J. S., Taylor, V. L., Islam, S. T., Hao, Y., & Kocíncová, D. (2011). Mide bulantısı neden olur, Genetic and Functional Diversity of Pseudomonas aeruginosa Lipopolysaccharide. Frontiers in Microbiology, 2. https://doi.org/10.3389/fmicb.2011.00118

Singh, P., Yoon, S., & Kuo, B. (2016). Nausea: a review of pathophysiology and therapeutics. mide bulantısı nasıl geçer? Therapeutic Advances in Gastroenterology, 9(1), 98–112. https://doi.org/10.1177/1756283×15618131

Twenge, J. M., Catanese, K. R., & Baumeister, R. F. (2019). Social exclusion causes psychological and physiological pain and costs across multiple domains. Journal of Personality and Social Psychology, 117(3), 619-636.