Mobbing Nedir? Mobbing Belirtileri Nelerdir?

Mobbing nedir?

İş yeri zorbalığı olarak da bilinen mobbing, araştırmalarda son yıllarda artarak ilgi gören bir olgudur. Bir bireyin veya bir grubun iş yerinde bir meslektaşı veya çalışanı hedef aldığı ve taciz ettiği bir saldırganlık türünü ifade eder. Mobbing, mağdur üzerinde kaygı, depresyon ve fiziksel sağlık sorunları gibi ciddi psikolojik ve fiziksel sonuçlara yol açabilir.

Mobbing ne demek, incelediğimizde; bir kişinin iş yerinde çalışan iş arkadaşları ya da başkaları tarafından sürekli ve sistematik olarak kötü muameleye tabi tutulmasını içeren bir psikolojik şiddet biçimi olarak tanımlanabilir. Mobbing örnekleri arasında; sözlü taciz, dışlama, sindirme, dedikodu ve aşağılama gibi çeşitli biçimler yer alabilir. Belirli bir kişiye yönelik hedefli ve sürekli bir saldırıyı içermesi bakımından, iş yerindeki diğer çatışma türlerinden, (örneğin; meslektaşlarla veya yöneticilerle anlaşmazlıklar gibi) farklıdır.

Mobbingin fiziksel sonuçları da önemlidir. Mobbing mağdurları baş ağrısı, sırt ağrısı, uyku bozuklukları ve gastrointestinal problemler gibi bir dizi fiziksel sağlık sorunu yaşayabilir. Bu fiziksel belirtiler, mobbing deneyimiyle ilişkili stres ve kaygıdan kaynaklanabilir. Mobbinge bağlı fiziksel sağlık sorunları zamanla uzun süreli sağlık sorunlarına ve yaşam kalitesinin düşmesine neden olabilir.

İş yerinde mobbing

İş yerinde mobbingin ortaya çıkmasına sebep olan çeşitli faktörler vardır. En önemli faktörlerden biri işyeri kültürüdür. Korku, rekabet ve saldırganlık kültürüyle karakterize edilen bir işyerinin, saygı ve iş birliğini teşvik eden bir işyerinden daha fazla mobbing yaşama olasılığı daha yüksektir. Mobbinge sebep olabilecek diğer faktörler, iş yeri çatışmasıyla başa çıkmak için net politika ve prosedürlerin olmaması, etkisiz yönetim uygulamaları ve iş yeri zorbalığının nasıl önleneceği ve yönetileceği konusunda eğitim eksikliğini içerir.

İş yerinde mobbingi önlemek ve yönetmek çok yönlü bir yaklaşım gerektirmektedir. Birincisi, saygıya, işbirliğine ve kapsayıcılığa dayalı bir iş yeri kültürü yaratmak önemlidir. Bu, tüm çalışanlara işyerinde zorbalığın nasıl tanınacağı ve önleneceği konusunda eğitim ve öğretim yoluyla başarılabilir. İş yeri çatışmalarıyla başa çıkmak için net politikalar ve prosedürler oluşturmak ve bu politikaların tüm çalışanlara iletilmesini sağlamak da önemlidir.

Sonuç olarak mobbing, iş yerinde mağdur için önemli psikolojik baskılar ve fiziksel sonuçlar doğurabilen ciddi bir sorundur. İşverenlerin iş yerinde mobbingi önlemek ve yönetmek için bir saygı ve iş birliği kültürü oluşturmak, iş yeri çatışmasıyla başa çıkmak için net politikalar ve prosedürler oluşturmak ve mağdurlara destek sağlamak dahil olmak üzere adımlar atması önemlidir. İşverenler bu adımları atarak tüm çalışanlar için güvenli ve sağlıklı bir iş yeri yaratabilir.

Mobbing Psikolojisi Nedir: Neden Mobbing Uygulanır?

Mobbingin sosyal psikolojisi karmaşıktır ve bir dizi farklı faktörden etkilenebilir. İş yerinde mobbing kültürünün gelişmesine ortam hazırlayan üç temel faktör şunlardır:

• Güç Dinamikleri: Bir iş yerindeki güç dinamikleri, yıldırma davranışının gelişmesinde önemli bir rol oynayabilir. Güç veya otorite pozisyonlarına sahip kişiler, otoritelerine veya yeterliliklerine meydan okuyan çalışanlar tarafından tehdit edildiğini hissedebilir ve bu da dışlanma, eleştiri ve toplum içinde küçük düşürme gibi davranışlara yol açabilir.
•  Grup düşüncesi: Grup düşüncesi, bir grup içindeki bireylerin, genellikle alternatif bakış açılarını dikkate almadan grubun görüşlerine veya davranışlarına uydukları psikolojik bir olgudur. Bu, bir grup içindeki bireylerin, grubun normlarına uymanın bir yolu olarak zorbalık davranışları sergilediği bir çete zihniyetinin gelişmesine yol açabilir.
•  Kişilik Özellikleri: Saldırganlık, narsisizm ve düşük empati gibi belirli kişilik özellikleri, bireylerin mobbing davranışına girme olasılığını artırabilir. Araştırmalar, zorbalık davranışı sergileyen bireylerin daha düşük bir duygusal zekaya ve daha fazla dürtüsellik ve saldırganlık eğilimine sahip olduklarını bulmuştur.

Mobbing Türleri Nelerdir?

1.     Sözlü İstismar: Bu, kurbana lakap takmayı, bağırmayı, alay etmeyi ve aşağılamayı içerebilir. Sözlü taciz, mobbingin en yaygın biçimlerinden biridir ve mağdurun benlik saygısı ve psikolojik sağlığı üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir.

 2.     Fiziksel Gözdağı: Bu, kurbanı çekmek, itmek veya vurmak gibi fiziksel şiddet veya tehdit etmek eylemlerini içerebilir. Fiziksel sindirme özellikle korkutucu olabilir ve mağdurun kendi güvenliğinden korkmasına neden olabilir.

3.     Sosyal Dışlama: Bu, mağduru toplantılardan veya sosyal etkinliklerden dışlamak gibi kasıtlı olarak iş yerindeki diğer kişilerden izole etmeyi içerir. Sosyal dışlanma, mağdur için yalnızlık ve izolasyon duygularına yol açabileceği için güçlü bir mobbing biçimi olabilir.

4.     İşini Baltalamak: Bu, kurbanın işini veya projelerini kasten sabote etmeyi içerir, örneğin çalışmaları için kredi almak veya onlara imkansız son tarihler vermek gibi açıklanabilir. İşi baltalamak, mağdurun hüsrana uğramasına ve motivasyonunun düşmesine neden olabilir, bu da genel iş performanslarını olumsuz etkileyebilir.

5.     Söylenti Yaymak: Bu, kurban hakkında kişisel hayatı veya iş performansı hakkında dedikodu yapmak gibi yanlış veya zarar verici söylentiler yaymayı içerir. Söylentileri yaymak, kurbanın itibarına zarar verebilir ve kendilerini aşağılanmış ve utanmış hissetmelerine neden olabilir.

Bunlar, iş yerinde meydana gelebilecek ve mobbingin kapsamına girebilecek örneklerden sadece birkaçı. Mobbingin birçok farklı biçimde olabileceğini ve tespit edilmesinin veya kanıtlanmasının zor olabileceğinin farkında olmak oldukça önemlidir.

Mobbing Testi – Mobbinge Maruz Kaldığımızı Nasıl Anlarız?

İşte mobbinge maruz kalıp kalmadığınızı anlamak için kendinize sorabileceğiniz birkaç soru:

• Sık sık kendinizi sosyal faaliyetlerden veya işle ilgili olaylardan dışlanmış veya dışlanmış hissediyor musunuz?
• İş yerinde olumsuz söylentilere, dedikodulara veya yalanlara konu oldunuz mu?
• Toplantılar veya sohbetler sırasında başkalarının sizi düzenli olarak görmezden geldiğini, sözünü kestiğini veya sizin yerinize konuştuğunu fark ettiniz mi?
• Bağırmak, hakaret etmek veya lakap takmak gibi saldırgan veya küçük düşürücü davranışların hedefi oldunuz mu?
• İyi performans göstermenize rağmen işinizle ilgili haksız veya yersiz eleştiriler aldınız mı?
• Başkalarının çalışmanızı veya ilerlemenizi kasıtlı olarak sabote ettiğini düşünüyor musunuz?
• Başkalarının size karşı birlik oluşturduğunu veya konumunuzu baltalamak için bir koalisyon oluşturduğunu fark ettiniz mi?

Bu sorulardan birkaçına evet yanıtı verdiyseniz, mobbinge maruz kalıyor olabilirsiniz. Bir süpervizörle, İK temsilcisiyle konuşmak veya danışmanlık istemek gibi durumu ele almak için destek aramak ve harekete geçmek önemlidir.

Mobbingin Mağdur Üzerindeki Psikolojik Etkileri?

Her şeyden önce, mobbing, bireyin ruh sağlığı üzerinde önemli derecede ciddi olumsuz bir etkiye sahip olabilir. Araştırmalar, iş yerinde zorbalığa maruz kalan bireylerin depresyon, kaygı ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi psikolojik sorunlar geliştirme riskinin daha yüksek olduğunu göstermiştir (Nielsen, Matthiesen ve Einarsen, 2010). Mobbing deneyimi oldukça rahatsız edici olabilir ve bireylerin bunalmış ve çaresiz hissetmelerine neden olabilir.

Mobbingin bu kadar zarar verici olabilmesinin başlıca nedenlerinden biri, bireyin kendine verdiği değer ve öz güven duygusunu aşındırabilmesidir. Bir kişi kötü niyetli meslektaşları tarafından tekrar tekrar hedef alındığında, iş yerlerinde kendisine yöneltilen olumsuz mesajları içselleştirmeye başlaması kolay olabilir. Zamanla bu durum utanç, suçluluk ve kendini suçlama duygularına yol açabilir. Mobbinge uğrayan bireyler, kendi yetenek ve becerilerini de sorgulamaya başlayarak, güven ve motivasyon kaybı yaşayabilir.

Mobbingin bir başka yaygın sonucu da sosyal izolasyondur. Bireyler meslektaşları tarafından hedef alındığında, iş ortamında başkalarına güvenmek ve yeni ilişkiler kurmak zor olabilir. Bu, depresyon ve kaygı duygularını daha da şiddetlendirebilecek bir yalnızlık ve izolasyon hissine yol açabilir.

Psikolojik sonuçlara ek olarak, mobbingin fiziksel sağlığa olumsuz etkileri de olabilir. Araştırmalar, kötü tutum ve davranışlara maruz kalan bireylerin baş ağrısı, uyku bozuklukları ve mide-bağırsak sorunları gibi sağlık sorunları geliştirme riskinin arttığını göstermiştir (Zapf, Knorz ve Kulla, 1996). Bu fiziksel semptomlar, bireyin stres ve kaygısına daha fazla katkıda bulunabilir.

Mobbingin psikolojik sonuçlarının, mobbingin şiddeti ve süresi ile bireyin kişiliği ve baş etme tarzı gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebileceğini belirtmek önemlidir. Bununla birlikte, genel olarak, mobbing, bireyin ruhsal ve fiziksel sağlığı üzerinde önemli ve uzun süreli bir etkiye sahip olabilir.

İş yerinde Mobbingle Mücadele Etmenin Önemi

İş yerinde mobbingin ele alınması, sağlıklı ve üretken bir çalışma ortamının teşvik edilmesi için çok önemlidir. İşte mobbing davranışına karşı harekete geçmenin önemli olmasının üç nedeni:

1. Çalışan Sağlığının Korunması: Mobbing davranışı, çalışanların ruh sağlığı ve refahı için ciddi sonuçlar doğurabilir. Çalışmalar, iş yerinde zorbalık yaşayan bireylerin stresle ilişkili bozukluklar, depresyon ve kaygı geliştirme riskinin arttığını bulmuştur. Mobbing davranışının ele alınması, çalışanların bu olumsuz sağlık sonuçlarından korunmasına yardımcı olabilir.
2. İş yeri Verimliliğini Artırmak: Mobbing davranışına göz yuman veya görmezden gelen bir işyeri kültürü, üretkenlik üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Mobbing davranışının hedefi olan çalışanlar, iş tatmininde azalma, motivasyonda azalma ve devamsızlıkta artış yaşayabilir. Mobbing davranışının ele alınması, çalışanların moralinin iyileştirilmesine ve daha olumlu bir çalışma ortamının teşvik edilmesine yardımcı olabilir.
3. Yasal ve Mali Risklerin Azaltılması: İş yerinde mobbing davranışına dikkat çekmeyen işverenler, mobbing bir tür taciz veya ayrımcılık olarak görülebileceğinden yasal işlem yapma riskiyle karşı karşıya kalabilir. Buna ek olarak, işyeri mobbingi, işletmeler için maliyetli olabilecek yüksek çalışan devir oranlarına yol açabilir. Mobbing davranışının ele alınması, bu yasal ve finansal risklerin azaltılmasına yardımcı olabilir.

Mobbingi önlemek ve yönetmek için bir başka anahtar strateji de ruhsal ve fiziksel mobbinge maruz kalmış mağdurlara destek sağlamaktır. Bu, danışmanlık hizmetleri sağlamayı, mağdura bu deneyimden kurtulması için izin vermeyi ve gerekirse yasal destek sağlamayı içerebilir. Mağdurun mobbing deneyimi için suçlanmamasını ve davranışı bildirdiği için misilleme yapılmamasını sağlamak da önemlidir.

İşverenler, eğitim ve öğretim, net politikalar ve prosedürler ve hesap verebilirlik ve saygı kültürü gibi proaktif önlemler yoluyla iş yeri mobbingini ele alarak, tüm çalışanlar için daha olumlu ve üretken bir çalışma ortamı yaratabilir.

İş yerinde mobbing kültürünün gelişiminin yalnızca bireysel psikolojik faktörlerin sonucu olmadığına dikkat etmek de önemlidir. Kötü yönetim uygulamaları, yüksek düzeyde rekabet ve sorumluluk eksikliği gibi organizasyonel faktörler de yıldırma davranışının normalleştirildiği zehirli bir iş yeri kültürünün gelişmesine yol açabilir.

Bireysel Olarak Mobbingle Nasıl Başa Çıkılır?

Mobbingin etkileriyle başa çıkmak zor olabilir, ancak yardımcı olabilecek stratejiler vardır.

• Zorbalarla Yüzleşmek: Zorbalarla yüzleşmek, yıldırma davranışıyla başa çıkmak için zor ama etkili bir strateji olabilir. Hedefler kendi adlarına konuşabilir ve sınırlarını öne sürerek zorbalara davranışlarının kabul edilemez olduğunu gösterebilir. Bu bazen davranışı durdurmak veya en azından yoğunluğunu azaltmak için yeterli olabilir.
• Yasal İşlemlere Başlayın: Bazı durumlarda mağdur, bir mobbing davası olarak, işverenlerine veya zorbalığa karışan kişilere karşı yasal işlem başlatmayı düşünebilir. Bu, bir insan kaynakları departmanına şikayette bulunmayı veya yasal seçenekleri araştırmak için hukuk danışmanı aramayı içerebilir. Yasal işlem başlatmak stresli ve zaman alıcı bir süreç olabilirken, aynı zamanda adalet ve hesap verebilirlik duygusu da sağlayabilir.
• Kişisel Bakıma Odaklanma: Mobbing ile başa çıkmak duygusal ve fiziksel olarak yorucu olabilir. Hedeflerin kişisel bakıma öncelik vermesi ve zihinsel ve fiziksel sağlığı destekleyen faaliyetlerde bulunması önemlidir. Bu, egzersiz yapmayı, sağlıklı beslenmeyi, sevdiklerinizle vakit geçirmeyi, hobilerle uğraşmayı ve meditasyon veya derin nefes alma gibi rahatlama tekniklerini uygulamayı içerebilir.
• İş Değiştirmeyi Düşünün: Bazı durumlarda, mobbing davranışıyla baş etmenin en iyi yolu, kendinizi durumdan tamamen uzaklaştırmak olabilir. Bu, yeni bir iş bulmayı veya aynı şirkette farklı bir departmana geçmeyi içerebilir. İş değiştirmek zor bir karar olsa da yeni bir başlangıç ​​yapmanızı da sağlayabilir.
• Destek Arayın: Mobbing vakasıyla karşı karşıya kalmış mağdurlarının yapabileceği en önemli şeylerden biri başkalarından destek istemektir. Bu, arkadaşlar ve aile üyeleriyle konuşmayı, bir terapistten veya danışmandan destek almayı veya iş yerinde zorbalığa maruz kalmış kişiler için bir destek grubuyla bağlantı kurmayı içerebilir. Destek, mobbingin olumsuz etkilerini ortadan kaldırmanın etkili bir yolu olabilir. Kendilerini olumlu, destekleyici bireylerle çevreleyerek olumsuz davranışın, ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkisini azaltabilir.

Mobbing sorunu için dengemden yardım alabilirsiniz!

Dengemin uzman psikologları size her konuda olduğu gibi gaslighting konusunda da size yardımcı olabilir. Alanında uzman psikologlardan online olarak dilediğiniz yerden ve istediğiniz zaman terapi seansınızı gerçekleştirebilirsiniz.

Mobbinge uğramak ve mutsuz olmak kaderiniz olmasın. Çözüm sadece ekranınızın diğer tarafında olabilir.

Dengemle ruhunuza iyi bakın!

Diğer Makaleler:

Gaslighting nedir ve nasıl durdurulur?

Değersiz Hissetmek: Kendimi neden değersiz hissediyorum? 

Hedef koymanın hayatımızdaki önemi 

Mobbing nedir ve Mobbing ne demek

Kaynaklar:

• Einarsen, S., & Raknes, B. I. (1997). Harassment in the workplace and the victimization of men. Violence and Victims, 12(3), 247-263.
• Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D., & Cooper, C. (2011). The concept of bullying and harassment at work:
• The European tradition. In S. Einarsen, H. Hoel, D. Zapf, & C. Cooper (Eds.), Bullying and harassment in the workplace: Developments in theory, research, and practice (2nd ed., pp. 3-39). CRC Press. Mobbing nedir, Mobbing ne demek
• Leymann, H. (1990). Mobbing nedir and psychological terror at workplaces. Violence and Victims, 5(2), 119-126. Mobbing nedir, Mobbing ne demek
• Nielsen, M. B., Matthiesen, S. B., & Einarsen, S. (2010). The impact of workplace bullying on psychological health. In S. Einarsen, H. Hoel, D. Zapf, & C. Cooper (Eds.), Bullying and harassment in the workplace: Developments in theory, research, and practice (2nd ed., pp. 127-144). CRC Press. Mobbing nedir, Mobbing ne demek
• Salin, D. (2003). Ways of explaining workplace bullying: A review of enabling, motivating and precipitating structures and processes in the work environment. Human Relations, 56(10), 1213-1232. Mobbing nedir, Mobbing ne demek