Röntgencilik Bozukluğu (Voyörizm): Belirtileri ve Nedenleri

Röntgencilik Bozukluğu (voyöri̇zm), bir kişiyi kendi özel alanı içindeyken haberi ve rızası olmadan gözlemlemek ve bu eylemden cinsel haz almak demektir. Voyöri̇zm ise bu eylemin daha uzun süreli olarak yapılması, eylemi gerçekleştiren kişide kontrol edilemez yoğun cinsel dürtüler meydana gelmesi ve hayatını olumsuz anlamda etkilemesidir.

Bu yazımızda Röntgencilik Bozukluğu nedir, belirtileri ve sebepleri nelerdir, nasıl teşhis edilir gibi konuların üzerinde durduk.

Röntgencilik Bozukluğu Nedir?

Gözetlemeci̇li̇k (voyeuristic disorder) genel anlamıyla bir kişiyi kendi özel alanı yani mahrem alanı içerisinde haberi olmadan izleyerek, cinsel tatmin veya cinsel heyecan elde etmeye çalışılmasını tanımlar.

İzlenilen kişi çoğu zaman çıplak veya cinsel aktivitede bulunur hâldedir, bazense soyunur veya röntgenciyi cinsel anlamda uyaracak şeyler yapıyor hâldedir. Kişi cinsel çekim duyduğu birini veya birilerini merakla gözlemler, tatmin duyar ve yakalanmaya karşı korku ve heyecan besler.

Röntgencilik Bozukluğuna sahip kişilerin çoğu kendi düşüncelerinde, izledikleri kişiye dair yarattıkları fantezilere sahiptir. Bu fanteziler kişinin beynini yoğun bir şekilde meşgul ederek gerçeklik algısını yitirmesine de sebep olabilir.

Röntgencilik Bozukluğu olan kişi, izlediği kişiyle genellikle fiziksel bir temas kurmaya çalışmaz, sadece izleyerek veya görüntü ve ses kaydı alarak bu eylemi gerçekleştirir.

Gözetlemeci̇li̇k Ne Zaman Röntgencilik Bozukluğuna Dönüşür?

Gözetlemeci̇li̇k uzun bir süre devam ettiğinde ve sık sık tekrarlandığında kişide bir alışkanlık ve bozukluk hâline gelir. Cinsel tatminini biriyle gerçekleştirdiği birliktelikten ziyade, sadece birini izlemeye ve bu esnada uyarılmaya bağlayan kişi kendi kontrolünü bir noktadan sonra kaybederek devamlı bir izleme arayışında olur.

Izleme eylemini gerçekleştirememek kişide öfke, sinir krizi, kendine zarar verme gibi aşırı duygusal tepkilere ve travmalara yol açabilir. Bu duygusal tepkiler kişinin psikolojik ve sosyal hayatına ciddi zararlar vermeye başladığında ise Röntgencilik Bozukluğu ortaya çıkmış olur.

Voyöri̇zmin Belirtileri Nelerdir?

Birini izleme eylemini Gözetlemeci̇li̇k boyutuna taşıyan ve Röntgencilik Davranışının Belirti ve Semptomlarına örnek olarak belli başlı etkenlerden bahsedebiliriz:

• Birini izleme isteğinin yoğun cinsel dürtülerden kaynaklanması ve bu dürtülere karşı konulamaması
• İzleme eyleminin defalarca ve kastî olarak yapılması
• Kişinin gündelik işlerini aksatacak derecede fantezilere sahip olması
• Gözetlemeci̇li̇k eyleminin, eylemi gerçekleştiren kişide psikolojik ve sosyal sorunlara yol açması
• Röntgenciliğe maruz kalan kişinin haberinin ve şüphesinin olmaması
• Eylemi gerçekleştiren kişinin, izlediği kişiyi cinsel uyarıcı olarak tanımlaması ve eylem sırasında cinsel anlamda uyarılması

Voyöri̇zmin Nedenleri Nelerdir?

Röntgencilik Bozukluğunun sebepleri kişiden kişiye göre pek çok şekilde değişiklik gösterebilir. Kişi ilişki kuramayacağına inandığı birini izleyerek cinsel tatmin elde etmeye çalışıyor olabilir.

Kişi kendi kurduğu fantezi dünyasına kapılarak gerçek bir ilişkide bulamayacağını düşündüğü heyecanın peşine düşmüş ve böylece kendi güvenli ve yaratıcı alanında kalmayı tercih ediyor olabilir.

Öz güven eksikliği Voyörizm de karşılaşılan bir sebeptir. Öz güveni düşük olan kişinin romantik veya cinsel anlamda bir ilişkiye açık olma ihtimali oldukça düşüktür. Kendine güven duymayan kişi diğerlerini sadece uzaktan izlemekle ve tatmin olmaya çalışmakla yetinir.

Yapılan çalışmalar gösteriyor ki ergenlik dönemindeki bireylerde gözetlemeci̇li̇k oldukça yaygın bir durum. Ergen bireylerde hem öz güven eksikliği hem de cinsel dürtülere nasıl karşılık vereceğini bilememekten kaynaklı olarak voyöri̇zm en kolay ve en güvenilir cinsel tatmin yöntemi olarak görülüyor.

Röntgencilik Bozukluğunun diğer sebepleri olarak kişinin utangaç yapıda olması, daha önce bir ilişki deneyiminin bulunmaması, merak duygusu, yakalanmanın vereceği heyecandan zevk alma durumu, madde kullanımı ve çocukluk travmalarını söyleyebiliriz.

Röntgencilik Bozukluğunun Diğer Cinsel Bozukluklardan Farkı

Cinsel bozuklukların çoğu cinsel deneyimi engelleyici veya ciddi oranda azaltıcı, kişideki cinsel yeterlilikle ilgili bozukluklardır. Örneğin Vajinismus bozukluğunda vajina dışındaki kaslar istemsizce kasılır veya cinsel birleşmeyi imkânsız hâle getirir.

Voyöri̇zm ise kişinin cinsel yeterliliğiyle ilgili belli bir sorun olduğundan bahsedilemez çünkü cinsel aktivite tek taraflı gerçekleştirilir. Kişi sadece karşısındaki bireyi izleyerek tatmin olmaya çalışır, bu tatmin çoğu zaman eylem sırasında mastürbasyon yaparak sağlanır.

Röntgencilik Bozukluğunun Risk Faktörleri

Röntgencilik Bozukluğunun risk faktörleri olarak kişideki cinsel travmalar gösterilebilir. Gözetmecilik Bozukluğunun daha da ilerlemesi fiziksel taciz boyutuna ulaşabilmektedir. Dikizcilik sonucu fiziksel taciz suçuna karışan bireyler üzerinde yapılan çalışmalara göre bu kişilerin bir kısmının çocukken cinsel istismara maruz kaldığı ortaya çıkmıştır.

Küçük yaşlarda maruz kalınan bu durum kişide travma yaratarak cinsel tabular meydana getirmiş olabilir. Kişi fiziksel temastan kaçınmak için birebir ilişkilere soğuk bakmış ve röntgencilik ile kendi kendine cinsel tatmin elde etmeye çalışmış olabilir. Fakat kontrol edilemeyen dürtüler bir noktada fiziksel taciz seviyesine ulaşmış olabilir.

Röntgencilikteki risk faktörlerinden bir diğeri olarak cinselliğe karşı aşırı düşkünlük gösterilebilir. Kişi kendindeki aşırı cinsel eğilimi kontrol edemeyerek tatmin arayışını birini izleyerek sağlıyor olabilir.

Röntgencilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Röntgencilik gizli yapılan bir eylem olduğu için ya kişi kendindeki bu durumdan dolayı kendi rızasıyla bir uzmana gitmiş ya da eyleme şahit olan birinin onu uzmana yönlendirmiş olması gerekir. Klinik anlamda Röntgencilik Bozukluğu teşhisi için belli başlı kriterler şunlardır:

• Kişinin en az 6 aydır, haberi ve rızası olmayan bir kişiyi çıplakken, soyunurken veya cinsel bir aktivitede bulunurken izlemesi, izlemeye dair yoğun bir isteğinin ve fantezilerinin olması gerekir. İzleme eylemine karşı cinsel dürtülerinin ve davranışlarının da yineleyici olması gerekir.
• Kişi cinsel dürtülerine göre hareket ederek eylemi gerçekleştirir veya bu dürtülerin kişiyi rahatsız edecek derecede sosyal hayatını bozması gerekir.
• Kişi en az 18 yaşında olmalıdır.

Voyörizm Için Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Voyörizme sahip kişilerin tedavi aşamasına geçmesi çoğu zaman adli şikâyet veya mahkeme kararı gibi etmenlere bağlıdır. Bu yüzden Röntgencilik Bozukluğu tedavisi için önce kişinin bu bozukluğa sahip olduğunu kabul etmesi ve tedavi olmayı istemesi gerekir.

Voyörizm tedavisi için doğrudan bir ilaç yoktur fakat kişideki bozukluk ileri seviyedeyse uzman, tedaviye antidepresanlar eklemeyi önerebilir. Antidepresanlar ile serotonin takviyesi uygulanarak kişideki cinsel dürtüler azaltılmaya ve kontrol altında tutulmaya çalışılır.

Röntgencilik Bozukluğu tedavisi için en sık uygulan tedavi modeli bilişsel davranışçı terapidir. Bu terapi ile kişinin, başka birini cinsel dürtülerle izleme isteğini kontrol etmesi amaçlanır. Cinsel tatmin içini daha farklı ve sağlıklı yollar geliştirmesi kazandırılır.

Diğer Makaleler:

Mazoşist Ne Demek? Mazoşizm Belirtileri Nelerdir?

Introvert – (İçe Dönük) Kişilik Özellikleri Nelerdir?

Ayak Fetişi Nedir? Ayak Fetişi bir Hastalık Mıdır?

Kaynaklar:

• Popa, T., & Delcea, C. (2020). Voyeurism and scopophilia. Theoretical-experimental Models in Sexual and Paraphilic Dysfunctions, 64.
•  Voyeuristic disorder. Psychology Today.
•  Cinsel sapkınlıklar. https://www.cised.org.tr/sayfa276.html
•  Långström, N. (2010). The DSM diagnostic criteria for exhibitionism, voyeurism, and frotteurism. Archives of sexual behavior, 39, 317-324.
•  Sexual disorders. Psychology Today.
•  W. L., P. J. D. (2019). Beyond Looking: When Voyeurism Leads to Criminal Behavior. Psychology Today.