Empati Nedir? İnsanları Anlamak Hayatınızı Nasıl Etkiler?

Empati Nedir?

Empati, bir kişinin başka bir kişinin duygularını, düşüncelerini ve bakış açısını anlamaya ve hissetmeye çalışma yeteneğidir. Empati, başkalarının ne hissettiğini veya yaşadığını kavrayarak onlara destek olmaya yönelik bir beceri olarak kabul edilir. Bu, onların yerine kendimizi koymak, duygusal dünyalarını anlamaya çalışmak anlamına gelir.

“Hayata, bir an için birbirimizin gözünden bakabilmek kadar büyük bir mucize olabilir mi?” Henry David Thoreau

Kurduğumuz iletişimin sağlıklı ve sürdürülebilir olmasına engel olabilecek birden fazla ve farklı sebep olabilir. Karşılıklı anlayışa sahip olamamak ve bu doğrultuda iletişime devam edememek belki de bunların en başında gelebilir. İşte tam da bu noktada empati kritik bir rol oynar. Çünkü empati,” bir kişinin başkalarının duygularını anlama ve bu duygulara yanıt verme yeteneğidir”. 

Empati Kurmak Ne Demektir?

Empati kurmak, yalnızca bir kişinin hissiyatını anlamakla kalmayıp, aynı zamanda o kişinin deneyimlerini de içten bir şekilde hissetmeyi gerektirir. Başkalarını Anlama yeteneği sosyal ilişkilerde önemli bir rol oynarken, başkalarıyla anlamlı bağlantılar kurarak, geliştirmemize de yardımcı olur. Bu bağlantıları kurarken “ortak yaşantılar, ortak tarih” oldukça önemli olsa da bu her zaman mümkün olmaz.

Çünkü iletişim kurduğumuz herkesin yaşadıklarını deneyimlememiz beklenemez. Ya da anlaşabilmek için bu bir zorunluluk olarak görülmemelidir. İşte bu ve benzeri durumlarda empati kurma yeteneğimizi kullanabiliriz.

Yani karşımızdaki kişinin yaşadığı durumda kendimizin olduğunu düşleyip, “bu durumda ben olsam ne hissederdim?” diyerek onun neler hissetmiş olabileceğini anlayabiliriz.

Empati örnekleri ve Belirtileri Nelerdir?

Sosyal ilişkilerde derinlik ve anlayış sağlayan empati kurma özelliğinin belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Diğer insanları derinden önemseme
• Başkalarının duygularını anlama isteği
• İletişim içerisinde iyi bir dinleyici olma
• Karşısındaki kişinin duygularına karşı duyarlılık (hassasiyet) ve karşısındaki tarafından ona iletilen durumlarda o kişinin neler hissettiğini düşünme davranışı
• Duyduğu, dinlediği problemli durumlarda; taraflara destek olma arzusu içinde olma

Empat ne demek? Empat Olup Olmadığınızı Nasıl Anlarsınız?

Empatlar gelişmiş duygusal zekalarının sayesinde etrafındaki durumlara ilişkin farkındalıkları yüksektir. Bu sebeple çevresinde gelişen olaylara karşı uygun duygusal yanıtları hızlıca verebilmektedirler. Empatlar genellikle:

• anlayışlı,
• sabırlı
• destekleyici bir tutum sergilerler.

Empatik olup olmama eğiliminizi anlayabilmek için aşağıdaki işaretlerin kendinizde olup olmadığını kontrol edebilirsiniz:

• İyi bir dinleyicisinizdir. Başkaları sizinle iletişim kurarken rahat hissetmektedir.
• Çevrenizde sorunları olan insanlara anlayışla yaklaştığınıza dair bir görüş oluşmuştur.
• Etrafınızda fikir danışmak için başvurulan birisi olarak tanınabilirsiniz.
• Diğer insanların nasıl hissettiklerine dair sezileriniz kuvvetlidir.
• Çevrenizdeki anlama için isteklisinizdir ve bunu düşünme eğilimindesinizdir.
• Trajik etkisi olan olaylarda uzak kalma isteği içerisindesinizdir.
• Bunalmış, sıkılmış ya da acı çektiğini düşündüğünüz insanlara karşı yardım etme çabası içesinde olmak.
• Bazı durumlarda sosyal ortamlardan fazlaca bunalmış hissedersiniz.
• Çevrenizdeki canlılara karşı duyarlı ve hassas olmak
• İlişkilerinizde sınır koymakta zorlanıyorsunuzdur.

Empati becerisi nasıl geliştirilir?

Empatiyi geliştirmek, bilinçli bir çaba ve pratik gerektiren bir süreçtir. Elbette bu çok kolay ve her zaman mümkün olmayabilir. Ancak bunları bilmek ve iletişim esnasında olabildiğince bu yönergeleri hatırlamak, ilişkilerimize daha derin ve anlamlı bağlar katabilecektir.

İşte empati becerisini güçlendirmek için bazı etkili yöntemler:

• Önyargılarınızı Fark Edin: Kendi önyargılarınızı tanımak, başkalarını oldukları gibi kabul etmenizi sağlar.
• Duygusal Farkındalık Geliştirin: Önce kendi duygularınızı anlamak, başkalarının duygularını daha iyi kavramanıza yardımcı olur.
• Kendinizi Onların Yerine Koyun: “Ben onun yerinde olsam ne hissederdim?” diyerek başkalarının bakış açısını anlamaya çalışın.
• Açık Uçlu Sorular Sorun: “Neden böyle hissettin?” gibi sorularla karşınızdakinin duygularını anlamaya yönelin.
• Özetleyerek Anladığınızı Onaylayın: “Yani, sen şunu mu demek istiyorsun?” diyerek doğru anladığınızdan emin olun.
• Duygusal Tepkilerinizi Yavaşlatın: Ani tepkiler vermek yerine durup düşünmek, empatiyi güçlendirir.

Empati Kurmak ‘İyi’ Midir Yoksa ‘Kötü’ Müdür?

Elbette her zaman yeteneklerini kötü niyetli kullanma eğiliminde olan insanlar olabilir. Bu nedenle, empati kurmanın ‘iyi’ ya da ‘kötü’ olup olmadığı, bu yeteneğin nasıl kullanıldığına ve sizi nasıl etkilediğine bağlıdır.

Gerçekten de empati, çoğunlukla pozitif bir özellik olarak kabul edilse de, bazı durumlarda duygusal zorlanmalara veya sınırların bulanıklaşmasına yol açabilir. İşte bu soruya kapsamlı bir bakış açısı:

Empatinin ‘İyi’ Yönleri

Empati, başkalarının duygularını ve düşüncelerini anlamak için güçlü bir araçtır. Başkalarını anlamak, derin bağlar kurmamıza, çatışmaları çözmemize ve destekleyici ilişkiler geliştirmemize olanak tanır. Empati, sosyal ilişkileri güçlendirir ve toplumsal barışı destekler; topluluk içinde bireyler arası anlayış ve iş birliğini artırır.

Empatinin ‘Kötü’ Yönleri

Bununla birlikte, empati, kişinin sınırlarını zorlarsa duygusal yükler yaratabilir. Aşırı empati, kişinin kendisini ihmal etmesine veya başkalarının sorunlarını çözme sorumluluğunu üstlenmesine yol açabilir, bu da tükenmişlik, stres ve duygusal yorgunluk riskini artırır. Ayrıca, başkalarının duygularını fazla önemsemek, bireyin kendi kararlarını veya duygusal sınırlarını koruyamamasına neden olabilir.

Empatiyi Sağlıklı Bir Şekilde Yönetmek – Bağ Kurarken Kendinizi Unutmayın

Başkalarını Anlama yeteneği, insan ilişkilerinde oldukça kritik bir rol oynamaktadır ve doğru bir şekilde yönetildiğinde derin bağlar kurma ihtimallerinin kapısını aralayabilir. Fakat yukarıda bahsi geçen empati kurma şekilleri ve sebepleri bazen empatinizi yönetmeniz gerektirdiği durumlar doğurabilmektedir.

Bu durum kişisel sınırlar koymak ve duygusal olarak yükleri dengelemek için oldukça önemlidir. Duygusal farkındalık geliştirmek, olan biteni gözlemlemek ve gerektiğinde kendinize mola vermek, empatlık yeteneğinizi sağlıklı bir biçimde yönetmenize yardımcı olabilecektir. Yapabileceğiniz basit düzenlemeler hem size hem de çevrenize olumlu geri dönüşler sağlayabilir. Bunlara örnek olarak:

• Kendinize daha çok zaman ayırarak, hobileriniz gibi zaman geçirmekten keyif aldığınız aktiviteleri arttırabilirsiniz
• Meditasyon ve doğa yürüyüşleri yaparak dinliğinizi tekrar kazanabilirsiniz
• Zaman geçirdiğiniz kişiler açısından daha seçici olabilirsiniz
• Artık yardım edemeyeceğinize emin olduğunuz insanlarla çok daha kısıtlı zaman geçirebilirsiniz

Hayatınızla ilgili bu tür yönetimler sizin duygusal sağlığınızı korurken hem de başkalarına daha etkili bir şekilde yardımcı olmanızı sağlayabilir

Dolayısıyla duygusal zekamızın bir parçası olarak, empatiyi geliştirmek ve bilinçli bir şekilde kullanmak, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde önemli kazançlar sağlamaktadır.

Unutulmamalıdır ki başkalarına yardımcı olmak her ne kadar erdemli bir davranış olsa da bu hayat yolculuğunda kendi iyilik halimizi gözetmek vazgeçemeyeceğimiz en önemli parçamızdır.

Diger Makaleler:

Dostluk – İyi Bir Arkadaşı Nasıl Tanıyabilirim?

Istenmeyen düşünceler ile baş etme

Empati nedir?

Kaynaklar:

Verywellmind, Empathy: Definition, Types, and Tips for Practicing

Elif Gökçe Ersoy ve Ferdi Köşger. Empati: Tanımı ve Önemi. Osmangazi Tıp Dergisi/Osmangazi Journal of Medicine, Empati nedir?, Mayıs/May, 2016;38 (2), 9-17

Üstün Dökmen. (2019). Empati Kurma Becerisi İle Sosyometrik Statü Arasındaki İlişki. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), Empati nedir?, 20(1), 183-207.