Hayal Kırıklığı: Beklentiler ile Gerçeklik Arasındaki Uçurum

“Hayattan ve insanlar beklediğini alamamanın diğer adı, hayal kırıklığı.”

Hayal kırıklığı, hayatımızın her döneminde karşılaşabileceğimiz ve duygusal izler bırakan bir duygu olarak ifade edilebilir. İnsan ilişkilerimizden iş hayatına, kişisel hedeflerden genel beklentilere kadar birçok alanda ortaya çıkabilen hayal kırıklığı, insan psikolojisi üzerinde etkili olabilir.

Burada kişinin beklentilerinin boyutları, buna dair inancı ve gerçekleşmediğinde bu durumu nasıl karşıladığı önemlidir. Bu yazıda, hayal kırıklığı kavramının kökenleri, etkileri ve başa çıkma yöntemleriyle ilgili derinlemesine bilgi sunacağız.

Hayal kırıklığıyla nasıl baş edilebileceği ve etkilerinin neler olduğu hakkında daha fazla bilgi edinmek için okumaya devam edebilirsiniz.

Hayal Kırıklığı Neden Oluşur?

Insanlarda hayal kırıklığı, insanların beklentilerinin gerçekleşmemesi sonucunda duyduğu bir duygudur. Hayal kırıklığı neden oluşur sorusuna yanıt ararken;

• genellikle yüksek beklentilerin karşılanmaması,
• beklenen başarının gerçekleşmemesi
• mutluluğun gerçekleşmemesi,
• ilişkilerde yaşanan çatışmalar
• hayalperest olma

gibi faktörler öne çıkmaktadır. Hayal kırıklığı durumunda bireylerde moral bozukluğu, motivasyon kaybı ve umutsuzluk hissi görülebilir.

Bu duyguyla baş etmek için gerçekçi beklentiler belirlemek, yaşanan durumu kabullenmek ve olumlu düşünceler geliştirmek önemlidir. Insanların hayal kırıklıklarını anlamak ve üstesinden gelmek, duygusal zekayı güçlendirebilir ve kişisel gelişime katkı sağlayabilir. Hayal kırıklığının nedenleri kişiden kişiye göre değişebilir, hayatın farklı alanlarında ve kişinin herhangi bir yaşında ortaya çıkabilir.

İnsanların yaşarken motive olmak, yaşantılarını devam ettirmek için hedefler koyması, hayaller kurması normal bir davranıştır. Aslında hayal kurmak yaşamamız için belli bir noktada duygusal bir gereksinim hatta sanatçı gibi hayal dünyalarından beslenen kişiler için bir gereklilik olarak bile adlandırılabilir.

Ancak hayallerimizin gerçekleşmediği durumda, hayallerin en başta sağlıklı bir şekilde kurulmamış olmaması sonuç olarak hayâl kırıklığının büyüklüğünü ve olumsuz etkisini ortaya çıkartabilir. Bu durumda hayal kurarken bazı noktalar sonuçta yaşanacak büyük hayal kırıklığının yıkıcılığını arttırabilir. Bunlar şu durumlar olabilir:

• gerçeklikle bağlantının kopması
• fiziki şartları, imkanlar koşulları tümüyle göz ardı etmek
• beklentilerin gerçekçi olmaması
• kişisel gelişim eksikliği
• duygusal zekanın zayıflığı

Hayal Kırıklığının Türleri Nelerdir?

Hayal kırıklığı, insan yaşamının kaçınılmaz bir gerçeğidir ve farklı türleri bulunmaktadır.

Birincil hayal kırıklığı türü (Kişisel hedeflere yönelik hayal kırıklıkları) kişisel hedeflerimize ulaşamamak veya istediğimiz gibi bir kariyere sahip olamamaktır.

İkincil hayal kırıklığı türü (İlişkilerde yaşanan hayal kırıklıkları) ilişkilerde yaşanan hayâl kırıklıkları da oldukça yaygındır. Sevdiklerimizden beklentilerimizin karşılanmaması duygusal olarak yıpratıcı olabilir.

Aynı zamanda, toplumsal hayal kırıklıkları da mevcuttur. Örneğin, adaletsizlik, dürüst olmayan davranış ve söylemler gibi konularda toplumda hissedilen hayal kırıklıkları yaygındır. Bu tür hayal kırıklıkları insanların duygusal ve ruhsal sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle, hayâl kırıklıklarını anlamak ve bunlarla başa çıkma yöntemleri geliştirmek önemlidir.

• Ilişkilerde Hayal Kırıklığı

Romantik ilişkilerimizde de tıpkı arkadaşlık ilişkilerimizde olduğu gibi birçok dinamik söz konusudur hatta daha karmaşık olduğu ifade edilebilir. Burada da tıpkı diğer ilişkilerimizde olduğu gibi açık iletişimde olmak ve sağlıklı yaklaşımlarla süreci olumlu ilerletmek sizin elinizde.

Eğer bu noktada kendinizi yalnız hissediyorsanız bir uzman ile çalışabilir ve doğru davranış ve tutumlar benimsemeyi öğrenebilirsiniz.

• Partnerimize dair gerçeklikle örtüşmeyen beklentilere girmekten kaçınmalı.

İlişkinin başında partnerimiz tarafından ifade edilmiş ilişkiye dair beklentiler varsa bunları esas almalı, hayalimizde canlandırdığımız imajların yalnızca dilek olduklarını unutmamalıyız.

Örneğin partneriniz ilişkinin başında bu ilişkiye dair inançlarını, beklentilerini, ilişki şeklini ve tarzını ifade etmiş fakat bunlar sizin hayallerinizle uyuşmamış olabilir.

Bu noktada karşı taraf tarafından ifade edilen durumlar gerçekliği yansıtıyorken sizin hayalinizdeki ilişkinin bir gün aranızda yaşanacağınıza dair gerçeklikten uzak bir tarzda bekleyişe girmeniz, en sonunda sizin tarafınızdan hüsranla sonuçlanan bir duruma yol açabilir.

Bu şekilde bir beklenti gerçeklikle uyuşmayacağından sizler için yıkıcı ve yıpratıcı olabilir. Burada yapılabilecek olan mevcut durumu değerlendirmektir. Size ifade edilenlerle mutlu olup olamayacağınız düşünmek, şuan ki ilişki anlayışınıza uygun olup olmadığını değerlendirmek daha sağlıklı olacaktır.

• Duygularınızı ifade etmeye önem verin.

Öncelikle duygularımızı tanımak ve sonrasında doğru bir şekilde ifade etmek hem kişisel gelişimimizde hem de ikili ilişkilerimizde oldukça önemlidir. Yaşanan olaylar sonucunda hissettiklerimizi samimi ve dürüstçe ifade etmek partnerimizle aramızdaki iletişimi güçlendirebilecektir.

Bu şekilde istenmedik durumların yaşanma ihtimalinde hissedeceğimiz hayal kırıklığının boyutunu ve negatif sonuçlarını en aza indirgemiş olabileceğizdir. Unutulmamalıdır ki sağlıklı bir iletişim özellikle duygulara yönelikse birçok anlaşmazlığı kolayca halletmemizi sağlayabilir.

• Yeniden güven inşa etme süreci ve birlikte çözüm odaklı yaklaşım benimseme

İlişki içerisinde yaşanılan hayal kırıklığı bazen geleceğe dair inancı etkileyebilir. Her iki partnerinde ilişkiye devam etme istediği noktada birbirlerine olan güvenlerini tekrar sağlamak önemli bir adım olacaktır.

Hayal kırıklığına yol açan durum hakkında açıkça konuşmak, duyguları göz önüne almak ve tekrar aynı durumun yaşanmaması için karşılıklı çaba sarf etmek, güvenin tekrar inşasında önemli bir adım olabilecektir. Bu şekilde hayal kırıklığı yaşayan partnerin, yaşanılan ve hayal kırıklığına yol açan durumun geleceğe yönelik genellemesinin önüne geçebilecektir.

Sağlıklı bir şekilde ele alınan olumsuz durum ilişkinin devam etmesi halinde artık geride kalmalı, sorun konuşulduktan sonra sarf edilecek enerji daha çok çözüm üzerine olmalıdır.

 Arkadaşlıklarda Hayal Kırıklığı

Gerçekliğin ölçülmediği durumlarda beklentilerin hayal kırıklığı hissine yol açabileceği ve durumun sosyal hayatımızdaki arkadaşlık ilişkilerinde de yaşanabileceği doğrudur.

Arkadaşlık ilişkilerimizde

• Empati ve iletişimin önemini kavramalıyız

Arkadaşlık ilişkilerimizde sorunlarla karşılaşabiliriz ve anlaşmazlıklar yaşayabiliriz. Bazen çok sevdiğimiz ve çok yakın hissettiğimiz dostlarımızla bizi üzen olaylar yaşayabilir ve kırılabiliriz. Burada kendi duygularımızı göz ardı etmeden yaşanılan anlaşmazlıkta empati kurmayı deneyebiliriz.

Arkadaşımızla aramızda yaşanılanlarla ilgili kendi duygularımızı onlara ifade edebiliriz. Sevdiğimiz kişiyi daha iyi anlamak amacıyla, onun duyguları ve düşünceleriyle ilgili onlara sorular sorabiliriz. Bu davranışımız, mevcut olumsuz durumla ilgili kendi davranışlarımızı gözden geçirmemizi sağlayabilir.

Bu süreçte kendi hatalı davranışlarımızı görmek yani var olan olumsuz durumdaki sorumluluğu kabul etmek yaşadığımız hayal kırıklığını önemli ölçüde etkileyebilir.

Çünkü bu hayla kırıklığında karşı taraftan insan üstü beklentiler içerisine girmiş olmak ve yaşanılandan dolayı karşıyı suçlamak, hayal kırıklığının yıkıcılığını arttırabilir.

• Sınırlarınızı belirleme ve kabul etme süreci

Öncelikle arkadaşlarımızla, dostlarımızla yaşanılan istenmedik durumların normal olabileceğini kavramalıyız. İnsan her ne kadar yakınları tarafından sevilmek, anlaşılmak, önemsendiğini hissetmek istese de bazen bunları hissedemeyebiliriz. Bazen de onlar tarafından gerçekten istenmeyen durumlar içinde bulabiliriz kendimizi.

Güven duygumuzu zedeleyen, bize kendimizi kötü hissettirebilecek, onlar tarafından ihmal edildiğimizi hissedebiliriz. Burada önemli olan ortada kötü bir niyet olmadığına eminsek, onlarında bizler gibi birer insan olduğunu ve onlarında hata yapabileceğini, hatta hiç istemesek de arkadaşlık ilişkimizin bitebileceğini içtenlikle kabullenmeliyiz.

Arkadaşlığımız süresince sınırlarımızı doğru ifade ettiğimizi bilmek, hayal kırıklığımızı hafifletebilir ve kabul sürecimizi sağlıklı hale getirebilir.

• Özgüveninizi güçlendirme yöntemleri

 İster arkadaşlık ilişkilerimizde ister diğer tüm ilişkilerimizde kendimize karşı anlayışlı ve özgüvenli olmak oldukça önemlidir. Yaşanılan olumsuz durumların faturasını sürekli ve sadece kendimize kesmek yaşanılan düş kırıklığının boyutunu ve etkisini arttırabilir.

Olumsuz giden yahut neticelenen arkadaşlıkları geleceğe ilişkin genellemelerden kaçınmalı, her ilişkinin kendine özgü olduğunu unutmamak faydalı olacaktır. Arkadaşlıklarımızın başında ilişkiye dair fazla ve gereksiz beklentiler kurmaktan kaçınmak, ihtiyaçlarımızın tümüyle tek bir arkadaşlık ilişkisi tarafından eksiksiz bir şekilde karşılanacağını düşünmek bizler için faydalı olmayacaktır. Bu şekilde davranmak yaşanılan hayal kırıklığını arttırıp, psikolojik açıdan sarsıcı olabilir.

Unutmamalıyız ki bizler gibi arkadaşlarımızın, dostlarımızın da duyguları vardır. Onlarda en az bizler gibi hata yapabilir. Bizi koşulsuz şartsız sevecek olan ve ihtiyaçlarımızı karşılayacak olana öncelikle kendimiz olmalıyızdır.

Hayal Kırıklığı ile Nasıl Başa Çıkabilirsiniz?

Sağlıklı bir şekilde toparlanmanıza yardımcı olacak veya hayal kırıklıklarınızı sizi büyümeye götürebilecek olumlu bir şeye dönüştürmenize yardımcı olacak beş adım aşağıda listelenmiştir.

1.      Kendinize karşı nazik olun

Egzersiz yaparak, yiyerek ve iyi uyuyarak kendinize iyi bakın. Duygularınız hakkında güvendiğiniz biriyle konuşabilirsiniz.

2.    Kendinizi iyi insanlarla çevreleyin

Gayretlerinizin onaylanmasına yardımcı olabilecek kişilerle çevrili olmanın avantajından faydalanabilirsiniz. Pozitif bir tutum teşvik eden insanlarla vakit geçirerek güçlü yönlerinizi geliştirmeye odaklanabilirsiniz.

3.    Kendinizi iyi hissetmenizi sağlayın

Sportif aktiviteler yaparak, sevdiklerinizle zaman geçirerek, keyif aldığınız bir etkinlikle meşgul olarak ve gurur duyacağınız bir hedefi gerçekleştirerek beyninizde ve sinir sisteminizde ‘mutluluk’ endorfinlerini tetikleyen olumlu bir döngü oluşturun.

4.    Bunu bir öğrenme deneyimi olarak kabul edin

Güçlü yönlerinizin neler olduğunu ve neleri geliştirebileceğinizi düşünün. Neleri geliştirebileceğinize dair Belirli Ölçülebilir Ulaşılabilir Gerçekçi ve Zamanla Sınırlı (SMART) hedefler geliştirin.

5.    Oyuna geri dönün

Doğru bir uzman yardımı ile profesyonel destek alamaya önem verin.

Unutulmamalıdır ki bizlerde hayal kırıklığına yol açabilecek durumları sıfıra indirgemek mümkün değildir. Fakat bu durumlarda nasıl tepkiler vereceğimizi bulmak ve geliştirmek bizim elimizdedir.

Hayal kırıklıkları arttıkça yaşamak sancılı bir sürece dönüşebilir. Bu sebeple bu ve benzeri durumlarla başa çıkamadığınızı hissettiğiniz anda lütfen destek aramaktan çekinmeyin.

Kendinizi hırpalamayın. Olumlu duygular ve sonuçlar gibi hayal kırıklığınızıda kabullenmeye çalışın. Duygularınızı bastırmak yerine size ait olduğunu görmeye ve onların üzerine çalışmayı öğrenebilirsiniz.

Sevmeniz, kabullenmeniz, hoşgörülü ve minnettar olmanız ilk kişi kendinizsiniz.

Diğer Makaleler:

Aşağılık Kompleksi Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Aidiyet Ne Demek? Kendini bir yere ait hissetmemek.

Istenmeyen düşünceler ile baş etme

hayal kırıklığı ne demek

Kaynaklar:

• Bulut, Ş. (2019). YARATICILIK, DAHİLİK VE HAYAL KIRIKLIĞI KAVRAMLARININ SANATÇILARIN ÜRETİMLERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ. İnönü Üniversitesi Kültür Ve Sanat Dergisi, 5(1), 52-59.  hayal kırıklığı ne demek
• The Expectations vs. Reality Trap, Verywellmind, 2022, hayal kırıklığı ne demek
• Dealing with disappointment: some strategies to make lemonade out of lemonss, Victoria University, hayal kırıklığı ne demek