Aleksitimi nedir ve belirtileri nelerdir?

Aleksitimi nedir?

Aleksitimi, duyguları deneyimleme, tanımlama ve ifade etme zorluğu gibi düşünülebiliriz. Duygusal küntlük, sağırlık, yoksunluk olarak da görülmektedir. Aleksitimi olan bir kişi, kendi duygularını başkalarına iletmeyi zor bulabilir. Daha çok duygusal ve yaşamsal bir zorluk gibidir.

Aleksitimi ilk kez 1970’lerin başında Peter Sifneos tarafından tanımlanır. Kelime Yunancadan gelir: ‘a’ eksiklik anlamına gelir, ‘lexis’ kelime anlamına gelir ve ‘thymos’ duygu anlamına gelir. Genel olarak, duygular için kelime eksikliği anlamına gelir.

Aleksitimi bir hastalık mıdır?

Klinik bir tanı veya ruh sağlığı bozukluğu değildir. Ancak bazı ruh sağlığı sorunlarıyla birlikte ortaya çıkabilir. Ruh sağlığı bozukluğunu tetikleyebilir. Bir duygusal eksiklik hali olarak görülmesi başka bir çok sorunun habercisi olabilir. Buna rağmen ruh sağlığı uzmanları bunu bir bozukluk olarak görmezler.

Aleksitimi nasıl olunur?

Bu duygusal yoksunluk halinin kişinin hayatında nasıl ilerlediği tam olarak bilinememektedir. Gelişim süreci kişiden kişiye değişmektedir. Yaş veya cinsiyet bariz bir belirleyici değildir. Yani her yaşta görülebilir.

Genellikle ergenlik döneminde kendini gösterebilir. Çocukluk döneminde çocuklar zaten duygularını yeterince tanıyamazlar. Dolayısıyla aleksitimi (duygu sağırı) demek için erken ve yanlış olabilir. Aleksitimi rahatsızlığı olan kişilerde şunlar bulunur:

• iç gözlem ile ilgili sorunlar,
• kendi zihinsel ve duygusal süreçlerini gözlemleyememe,
• duygularla bağlantılı konularda kafa karışıklığı yaşama,
• duygularını başkalarına iletememe,

Aleksitimi belirtileri ve semptomları nelerdir?

• duyguları tanımlamada zorluklar yaşarlar,
• duygularla ilgili bedensel hisler arasında ayrım yapma sorunları,
• duygularını ifade etme konusunda zorlanmalar ve sınırlı yetenek ,
• ses tonu ve yüz ifadeleri dahil olmak üzere başkalarının duygularını tanımada zorluk,
• duygusal tepkilere yanıt vermede zorluklar,
• fanteziler ve hayal gücü eksikliği,
• duyguları hesaba katmayan mantıklı ve katı bir düşünme tarzı,
• stresle başa çıkma konusunda zayıf baş etme becerileri,
• mesafeli ve katı görünmek
• zayıf yaşam doyumu,

Aleksitimi nedenleri nelerdir?

Aleksitimi olan bir yakın bir akrabanız varsa, sizde riski altında olabilirsiniz. Tabi ki bir akrabanızın olması doğrudan sizde de görüleceği anlamına gelmez. Uzmanlar, aleksitiminin kesin nedenini henüz bilemiyor. Bazı araştırmalar, bunun aşağıdakilerden bir veya daha fazlasından kaynaklanabileceğini öne sürüyor:

• Genetik. (aile ve akrabalarınızda varsa sizde de görülme riski olabilir.)
• Çevresel faktörler. (sosyo ekonomik olarak düşük bir çevrede yaşıyorsanız duygularınızla yeterince ilgilenilmemiş olabilir. Bu durum çocukluğunuzdan beri duygusal zekanızın gelişmesini engelleyebilir)
• Beyin hasarı. (biz kaza veya yapısal bir durum neticesinde beyin gelişiminde sorunlar görülebilir. Dışarıdan anlaşılamayacak nedenlerle duygusal yoksunluk sorunları görülebilir)
• Psikolojik travmalar. (psikolojik olarak zorlayıcı bir hayat

Aleksitimi için risk faktörleri nelerdir?

Risk faktörleri şöyledir:

• erkek olmak, (erkeklerin aleksitimiyi kadınlardan neredeyse iki kat daha sık yaşadıkları görülmektedir.)
• ilerleyen yaş durumu,
• düşük eğitim seviyesi,
• zorlayıcı, stresli yaşam koşulları,
• düşük sosyoekonomik durumlar,
• düşük duygusal zeka,

Aleksitimi teşhisi nasıl konur?

Aleksitimi bir ruh sağlığı bozukluğu olarak kabul edilmez. Bu nedenle doktorlar ve ruh sağlığı uzmanları bir teşhis koymazlar. Teşhiş konmasa da duygusal yoksunluk düzeyi ölçülebilir. Bunun için anketlerden yararlanılmaktadır.

Toronto aleksitimi ölçeği Bu ölçümlerde kullanılmaktadır. Bu ölçüm uzmanlara kişinin duygusal süreçleri hakkında fikir verir. Ayrıca ölçümler terapi süreçlerinde yardımcı bir bilgi olabilir.

Aleksitimi ve otizm ilişkisi nedir?

Aleksitimi ile otizm güçlü bir bağlantıya sahiptir. Otizme sahip insanların yüksek oranda aleksitimiye sahip olabileceği düşünülmektedir.

Otizmin sosyal izolasyon, duygusal yoksunluk, ilişki sorunları gibi belirtilerinin aleksitimi ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Birbirine neden olduğu söylenemez. Ancak otizm sahibi birinde duygu eksikliği en sık görülen belirtilerdendir.

Duygusal yoksunluğun diğer ruh ve akıl sağlığı koşullarıyla ilişkisi nedir?

Aleksitimi ile diğer ruhsal sorunlar arasında ilişki yüksektir. Genellikle depresyon ve travma sonrası stres bozukluğunda görülmektedir. Bunun yanında bir çok zihinsel sorunlara eşlik edebilir.

Depresyon: aleksitimi olanların daha şiddetli depresyon, psikoz ve fobi semptomları göstermesi muhtemeldir.

Travmatik stres bozukluğu sonrası: TSSB’si olanların daha yüksek aleksitemi riski altında olabileceği söylenebilir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu: DEHB olan kişilerin aleksitimi ile hiperaktivite ve dürtüsellik arasında bir ilişki olduğu düşünülmektedir.

Yeme bozuklukları: yeme bozuklukları yelpazesinde insanların duygularını tanımlama konusunda sorunlar yaşadıkları görülmektedir. Daha yüksek aleksitimi düzeyine sahip kişilerin yeme bozuklukları için daha kötü tedavi sonuçları olduğu görülmektedir.

Aleksitimi nasıl tedavi edilir?

Bir bozukluk olmadığı için, sağlık uzmanları şu anda aleksitimi tedavisi için kesin tedavi belirtememektedir. Bu sebeple ilaç tedavisi önerilmemektedir. Bununla birlikte, başka bir ruh sağlığı sorunuyla birlikte ortaya çıkarsa onun tedavi süreciyle iyileşebilir.

Aleksitimi için terapi mümkün olabilir. Terapi süreciyle kişinin duygusal süreçleri çalışılabilir. Aleksitimiye zemin hazırlayan psikolojik yaşantılar, travmalar, anılar çalışılabilir. Kişinin duygularını ifade etme, empati kurabilme becerileri çalışılabilir.

Terapi süreci bir çok açıdan kişinin hayatının gelişimine katkı sağlayıcı olabilir. Bir çok konuda olduğu gibi duygu eksikliği konusunda da duygu odaklı terapiler büyük oranda iyi gelebilir. Ek olarak, bilişsel davranışçı terapi, şema terapi, sanat terapisi, psikanalitik terapi  iyi gelebilir.

Aleksitimi için dengemden yardım alabilirsiniz!

Dengemin uzman psikologları duygusal yoksunluk sorunlarıyla ilgili size yardımcı olabilirler. Duygu eksikliği yaşamı renksizleştirir. Ilişkileri zorlaştırır. Hayat kalitenizi azaltır. Bununla yaşamak zorunda değilsiniz.

Bu alanda uzman olan ruh sağlığı çalışanlarımız online oalrak hizmet vermektedirler. Üstelik ücretsiz ön görüşme seçeneğiniz de bulunmaktadır. Dilediğiniz zaman, istediğiniz yerden terapi yapma şansınız bulunmaktadır.

Web sitemizi ziyaret etmeyi unutmayın.

Dengem ile ruhunuza iyi bakın çünkü bizim için değerlisiniz!

Diğer Makaleler:

Ağır Depresyon (Majör Depresyon) nedir?

Çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nedir?

Kaynaklar

Honkalampi, K., Hintikka, J., Laukkanen, E., & Viinamäki, J. L. H. (2001). Alexithymia and : a prospective study of patients with major depressive disorder. Psychosomatics, 42(3), 229-234.

Sifneos, P. E. (1996). Alexithymia: past and present. The American journal of psychiatry. Aleksitimi nedir

Taylor, G. J., & Bagby, R. M. (2004). New trends in alexithymia research. Psychotherapy and psychosomatics, 73(2), 68-77.

Lesser, I. M. (1981). A review of the alexithymia concept. Psychosomatic medicine, 43(6), 531-543. Aleksitimi nedir